Trzynaście

Trzynastka, pojmowana jako koło o 12 promieniach, czyli jako 12 jednostek skupionych wokół l środka, jest dobroczynna. Traktowana zaś jako liczba pierwsza jest złowróżbna. Jest ona pechowa zwłaszcza wówczas, gdy siedzimy przy stole i wierzymy w jej moc. Lecz jak słusznie zauważył Grimod de la Reyniere, "Liczby 13 trzeba się bać tylko wtedy, gdy jedzenia starczyłoby wyłącznie dla 12 osób".

Nie ma liczby, która wywoływałaby tyle przesądów co trzynastka. I to do tego stopnia, że w niektórych hotelach po prostu nie ma pokoju nr 13. Tradycja głosi, że 13 jest pechowa, ponieważ stanowi przeciwieństwo racjonalnej i świętej 12. Harmonię można przywrócić wyłącznie poprzez śmierć trzynastego.

Theodore de Banville, który bał się piątku 13, zmarł 13 marca 1891 roku. Przesądność karze swych uczniów spełniając ich obawy. Natomiast w XIX wieku w Bordeaux założono Towarzystwo Trzynastu. Jego weseli członkowie urządzali co piątek bankiety, tego też dnia załatwiali swoje interesy. Swoje święto obchodzili w każdy trzynasty piątek roku. Nim zasiedli do stołu, nigdy nie omieszkali rozsypać soli na ob­rus.

Jeśli postrzegamy 12 pod postacią Zodiaku, wówczas 13 (12 + 1) jest liczbą wiecznego powrotu. Godzina 13 to zarazem godzina I, podobnie jak 25 czy 37.

Rozpatrując rzecz z punktu widzenia historii warto zwrócić uwagę na następujące zbiegi okoliczności: 13 pierwotnych kantonów w Szwajcarii, 13 pierwotnych stanów USA, 13 Landów federalnych Niemiec. Jednakże również i tu mamy do czynienia z symboliką 12: ze skupiskiem 12 grup wokół jednego środka, w tym przypadku wokół jednego dominującego regionu.

Talia 52 kart składa się z 13 kierów, 13 pików, 13 karo, 13 trefli. W podobny sposób w dawnym Meksyku dzielono czas na 52-letnie cykle, podzielone na 4 okresy, z których każdy trwał po 13 lat.

Czternaście

Ludzka dłoń zbudowana jest z 14 paliczków.

Królowie Francji uzyskiwali pełnoletniość w wieku 14 lat, kiedy to rozpoczyna się okres dojrzewania u chłopców; młody Rzymianin stawał się pełnoletni kończąc 17 lat. Tutaj liczba 14 oznacza rozkwit i radość. Jednakże podwojonej siódemce znane są również ból i cierpienie: 14 stacji Męki Pańskiej.

Piętnaście

Hebrajczycy, śpiewając 15 psalmów, wstępowali po 15 stopniach schodów, wiodących do Świątyni Salomona, podobnie jak 15 cnót prowadzi do Nieba.

5 tajemnic radosnych, 5 tajemnic bolesnych i 5 tajemnic chwalebnych wycisnęło swe piętno na życiu Marii, której wniebowzięcie obchodzone jest 15 sierpnia. Jej różaniec składa się z 15 dużych paciorków i 15 dziesiątek małych.

Autorstwo poniższego kwadratu, który można odczytywać poziomo, pionowo i ukośnie, przypisuje się Salomonowi:

15 wyraża całość Biblii:

Jak zauważył Dr Allendy, "Ojcowie Kościoła przypisują często Staremu i Nowemu Testamentowi liczbę 15, ponieważ stanowią one sumę 7 (Szabat) i 8 (Zmartwychwstanie). Św. Hieronim dostrzegał w tym pełnię Nauki. Według Korneliu­sza Agryppy jest to pieczęć do duchowych wzlotów, zapewne ze względu na sumę 7 + 8".

Dwadzieścia

Niektóre ludy, np. Galowie, uczyniły z dwudziestki podstawę numeracji. Można to zaobserwować w 20-stopniowej skali ocen szkolnych albo w 20 sous, składających się niegdyś na l franka. Liczb 5, 10, 20 używano do liczenia tak powszechnie dlatego, że oznaczały one ilość palców jednej ręki, dwu rąk i podwójną ilość palców obu rąk. W wielu językach pierwotnych 10 to określenie dwu rąk. A oto magiczny kwadrat 20:

Dwadzieścia jeden

Podczas gdy 20 jest liczbą absolutnie praktyczną, 21 jest liczbą metafizyczną, jest to wręcz liczba po trzykroć święta: 3x7 = 21.

Jest ona także sumą liczb od l do 6, występujących na kostce do gry.

21 również ma swój magiczny kwadrat:

Dwadzieścia dwa

22 to niezwykle ważna liczba, jako że alfabet hebrajski składa się z 22 liter: 3 liter matek, 7 liter podwójnych i 12 liter prostych. Każda z nich posiada wartość numeryczną; 10 pierwszych odpowiada cyfrom od l do 10, 10 następnych liczbom od 20 do 200, 2 ostatnie zaś liczbom 300 i 400. Z każdym imieniem wiąże się konkretna liczba, z której można odczytywać przepowiednie. I odwrotnie: znając liczbę można odnaleźć kryjące się za nią imię.

Tarot składa się z 22 arkanów większych. Apokalipsa i Yendidad mają po 22 rozdziały, zaś Khorda Avesta 22 yashts albo modlitwy.

Wtajemniczenie Pitagorasa trwało 22 lata.

Kalendarz republikański począł obowiązywać 22 września 1792 roku, w momencie przesilenia jesiennego i ustanowienia Republiki.

Można wpisać w okrąg 22 wielokąty foremne.

22 podzielone przez 7 daje liczbę pi, która odzwierciedla tajemniczy i przybliżony stosunek obwodu koła do jego średnicy.

Z okazji poświęcenia Świątyni Salomon złożył Jahwe w ofierze 22000 wielbłądów i 120000 owiec. Owa gigantyczna rzeź niewiniątek nie przyniosła szczęścia świątyni: spalona przez Asyryjczyków w 587 roku, złupiona i sprofanowana przez Antiocha Epifanesa w 167 roku, następnie przez Pompejusza w 63, została doszczętnie zniszczona przez Tytusa w roku 70. Morze krwi zwierzęcej stanowiło tragiczną zapowiedź morza ludzkiej krwi, która przez trzy tysiące lat miała być przelewana w tym miejscu. Powstałe o wiele wcześniej świątynie egipskie, których budowa nie wiązała się z tak silnym okrucieństwem, stoją do dziś.

Dwadzieścia cztery

W Apokalipsie dwudziestu czterech starców otaczających tron Boży symbolizuje ludzkość, która otrzymała życie wieczne.

Liczba 24, suma godzin dnia i nocy, nakazuje nam uważać na upływający czas i robić zeń możliwie najlepszy użytek.

Gdy Ahura Mazda, stworzył 24 Yazatas albo niebiańskie duchy, Aryman odpowiedział mu 24 demonami albo daevas.

Dwadzieścia sześć

26 to liczba hebrajskiego imienia Boga. Y H V H; Yod, Hę, Vav, Hę: 10 + 5+6 + 5 tworzą święty tetragram, z którego zrobiliśmy Jahwe.

W Psalmach Bóg Izraela obiecuje narodom żelazne rózgi, zaś w XXVI rozdziale Księgi Kapłańskiej zrzuca na swój lud lawinę przekleństw, wśród których jest niebo jak z żelaza. Liczba atomowa żelaza wynosi 26.

Dwadzieścia siedem

Potrójna dziewiątka, trójka podniesiona do sześcianu, 27 to liczba liter pierwotnego alfabetu greckiego. Nowy Testament składa się z 27 ksiąg, z których ostatnia jest objawieniem św. Jana, a z kolei jego święto przypada 27 grudnia.

Dwadzieścia osiem

28 to tzw. liczba doskonała, jako że suma jej podzielników równa jest jej samej: l + 2 + 4 + 7 + 14 = 28.

28 liter alfabetu arabskiego podzielonych jest na 7 grup, z których każda zawiera 4 litery.

Dr Allendy zauważa, że 28 łączy okresy cykliczne: 4 i okresy ewolucyjne: 7. "To spirala ewolucji, rozwijająca się wśród ciągłych cykli natury. To istota, idąca naprzód wśród ciągłych oscylacji Kosmosu".

Trzydzieści trzy

Ewangelie podają, że Chrystus miał 33 lata ziemskie, dokonał 33 cuda, z których 24 były uzdrowieniami. Kriszna, bóg mający 16000 żon i 180000 synów, również zmarł w wieku 33 lat.

Tradycja hebrajska wyróżnia 32 drogi Mądrości, do których dodaje Ain Soph albo niepoznawalne. W wolnomularstwie istnieją 33 stopnie wtajemniczenia, i nadto Rada Zakonu Wielkiego Orientu Francji składa się 33 członków.

Trzydzieści cztery

Wprawdzie liczba ta nie ma większego znaczenia w religii ani w mitologii, ale tworzy interesujący magiczny kwadrat.

Trzydzieści sześć

Pitagorejczycy traktowali 4 jako małą czwórkę, 36 zaś jako dużą czwórkę, jako że jest to suma czterech pierwszych liczb parzystych i czterech pierwszych liczb nieparzystych. Jest to również wynik dwu liczb podstawowych: 3 i 4 oraz suma :sześcianów trzech pierwszych liczb: l -ł- 8 + 27.

Gnostycy egipscy traktowali 36 dekanów Zodiaku jako posągi boskie; dekan to przestrzeń, jaką przemierza słońce w przeciągu dziesięciu dni. Według gnostyka Bazylida świat uśredni, leżący między światem archetypów a ziemią, składał się z 36 poziomów, z których każdym rządził archont.

W Apokalipsie, owej Boskiej Komedii starożytności, rozgrywa się 36 wizji.

"Dictionnaire des symboles" Laffonta podaje, że "36 jest liczbą Nieba, 72 liczbą Ziemi, 108 liczbą Człowieka. 36, 72 i 108 to pod wieloma względami ulubione liczby tajnych stowarzyszeń; 108 to, poza innymi symbolami, liczba paciorków różańców buddyjskiego i Siwy".

Czterdzieści

40 to liczba ciężkich prób. Zniszczenie świata przez Potop trwało 40 dni, wędrówka do ziemi obiecanej zaś 40 lat, Mojżesz pościł przez 40 dni na górze Synaj, Eliasz tyleż samo dni na górze Horeb. Ezechiel znosił przewinienia pokolenia Judy przez 40 dni. Jezus pozostał na pustyni przez 40 dni, w grobie zaś przez 40 godzin: 9 godzin w piątek, 24 w sobo­tę i 7 w niedzielę. Ukazał się 40 dni po zmartwychwstaniu. Dokładnie 40 lat po Jego śmierci (kwiecień 30 roku) nastąpił podbój i zniszczenie Jerozolimy {kwiecień 70 roku).

W misteriach poświęconych Persefonie było 40 nocy żałoby, zaś w pozdrowieniu Mitry 40 dni ofiary.

Znaczenie ciężkiej próby i oczekiwania odnajdujemy w słowie "kwarantanna". Jak wiadomo, kwarantanna to okres, w którym statki, przybywające z krajów, gdzie panuje epidemia choroby zakaźnej, nie mogą wpływać do portu. Na przednim maszcie umieszcza się żółtą (kolor nieufności) banderę, oznaczającą, że do statku nie wolno się zbliżać.

Liczba 40 członków Akademii wcale nie wynika z woli Richelieu. W chwili powołania zgromadzenia ówczesnych Nieśmiertelnych było trochę więcej niż 30. Ich ilość wzrosła do 40 nieco później, w latach 1635-36. Wkrótce też poczęła ona obowiązywać. Trudno się przecież oprzeć symbolice liczb. Trudno też sobie wyobrazić towarzystwo naukowe, składające się z 39 członków. Chociaż Akademia zyskuje ogromny prestiż tylko wówczas, gdy liczba ta wynosi właś­nie 39. Fontenelle w dwóch wierszach wyraża ów brak szacunku i zazdrość, które od trzech stuleci towarzyszą Akademii Francuskiej:

Kiedy jest nas aż czterdziestu, to nas wydrwiwają, Gdy trzydziestu dziewięciu, na kolana padają.

Słynny, choć wyśmiewany przez wszystkich rok 40 wiąże się z symboliką liczby 1000. Ponieważ rok tysięczny nie przyniósł końca świata, którego tak się powszechnie obawiano, osoby dobrze poinformowane oznajmiły, że grzesznej ludzkości przyznana została zwłoka 40 lat. Kiedy jednak rok 1040 również minął bez potopu i deszczu siarki, poczęto kpić z tych przesądów i lęków; śmiano się z nich, podobnie jak z roku 40, dopóki koniec świata nie został zapowiedziany na rok 1840. Jako że 40. rok XIX wieku upłynął spokojnie pod rządami Ludwika Filipa, wyrażenie to nabrało jeszcze głębszego sensu.

Czterdziestka to trudny wiek, gdyż znajduje się ona dokładnie pośrodku, pomiędzy łaską zaślepienia, która dodaje młodości siły a brakiem pragnień, smutnym atrybutem schyłku życia.

Czterdzieści dziewięć

Podczas gdy Jakob Boehme dostrzega w kwadracie 7 Raj, fybet upatruje w nim świat pośredni, Bardo (bar: między, do: lwa. między dwoma światami: Ziemią i Niebem), przestrzeń, v którym dusza musi się błąkać przez 49 dni.

49 dni to także okres, w którym Budda siedział pod drzewem Bo.

Devanagari czyli pismo bogów, zastosowane do klasycznego sanskrytu, zawiera 49 znaków prostych.

Pięćdziesiąt

50 można rozumieć na wiele sposobów: jako 5 razy 10 ale 3 do kwadratu + 4 do kwadratu + 5 do kwadratu. Jednak najistotniejszą rolę w historii odegrała ta liczba pod posiadaną l + 7 do kwadratu. Dotyczy to roku jubileuszowego, który powracał po 7 okresach, liczących po 7 lat każdy, podobnie jak po 7 dniach następuje szabat. W roku jubileuszowym darowywano wszystkie długi, wszystkie kary, wszystkie winy. Przerywano pracę w polu, uwalniano niewolników, zaś sprzedana ziemia powracała do pierwotnych właścicieli bądź ich spadkobierców. Chciano w ten sposób uniknąć całkowitego poddaństwa najbiedniejszych warstw ludności. Jednakże ów rewolucyjny zwyczaj, którego żadna rewolucja nie odważyła się wprowadzić, zachował się tylko do niewoli babilońskiej... w dodatku w wyjątkowych przypadkach.

50 to Zielone Świątki. Jako święto żydowskie nazywało się ono świętem zbiorów i pierwszych owoców. Obchodzono je 50 dni po Wielkanocy. Ów pięćdziesięciodniowy rytm przejęli następnie chrześcijanie. Początkowo nazwa Zielone Świątki oznaczała 7 tygodni po Wielkanocy, następnie zaś pięćdziesiąty dzień, który obchodzono bardzo uroczyście począwszy od IV wieku. Przypisywano mu cud zesłania Ducha Świętego pod postacią języków ognia.

W średniowieczu Zesłanie Ducha Świętego przedstawiano w formie symbolicznej: wypuszczano gołębice, z najwyższych galerii zrzucano kwiaty, najczęściej płatki piwonii, mające przypomnieć o językach ognia. Jak wiadomo, czerwień to kolor Ducha Świętego, piwonia zaś nazywana jest też Różą Zielonych Świątek.

Sześćdziesiąt

Próbowano kiedyś zmienić podział koła na 60 części, zastępując 360 stopni przez 400. Trzeba było jednak z tego zrezygnować. 60 nadal pozostaje miarą koła, podobnie jak pozostaje miarą czasu. W obydwu przypadkach mamy do czynienia z minutami i sekundami.

Związek Sześćdziesięciu to najstarsze stowarzyszenie literackie. Powstał on w IV wieku pne., jego zebrania zaś odbywały się w świątyni Heraklesa w Diomei, małym miasteczku attyckim. Jego sława sięgała daleko, zaś Filip Macedoński przesłał jego członkom wynagrodzenie w wysokości jednego talenta, aby informowali go na bieżąco o swej działalności.

Sześćdziesiąt trzy

Szlachetna grecka gra w gąskę to gra wtajemniczająca, podobnie jak tarot. Składa się ona z 63 pól (9 x 7), przedstawiających rozmaite etapy życia człowieka. Gęś symbolizuje duszę ludzka, która na ostatnim polu staje się łabędziem, msa, indyjskim symbolem wolności karmicznej.

Sześćdziesiąt cztery

Władza liczby 8 x 8 rozciąga się na kombinacje kodu genetycznego, jak również na 64 pola szachownicy, której autorstwo przypisywano kolejno Grekom i Hindusom.

Sześćdziesiąt pięć

Mimo że liczba 65 kojarzy się z odejściem mężczyzny na emeryturę, nie ma ona własnej historii; tworzy natomiast magiczny kwadrat.

Siedemdziesiąt

Jak podaje Księga Rodzaju, było 70 narodów, które rozpierzchły się po zburzeniu Wieży Babel. Z kolei Psalmy głoszą, średnia długość życia człowieka wynosi 70 lat:

"Miarą naszych lat jest lat siedemdziesiąt lub, gdy jesteśmy mocni, osiemdziesiąt;a większość z nich to trud i marność:bo szybko mijają, my zaś odlatujemy". (Psalm 90,10).

Mówiąc o uczniach Chrystusa zawsze mamy na myśli Dwunastu, a przecież było ich także Siedemdziesięciu:

"A potem naznaczył Pan i drugich siedemdziesiąt, i rozesłał je po dwóch przed obliczem swoim do każdego miasta i miejsca, do którego sam przyjść miał. I mówił im: Żniwo wprawdzie wielkie, ale robotników mało (...). Oto Ja was posyłam jako baranki w pośród wilków" (Łk 10,1-2).

Określenie Siedemdziesięciu kojarzy się zawsze z 70 tłumaczami żydowskimi, którzy sporządzili grecką wersję Starego Testamentu. Przekład ten, dokonany w Aleksandrii na polecenie Ptolemeusza II (283-246 po Chr.), został oficjalnie uznany przez Kościół, podobnie jak Wulgata.

Siedemdziesiąt dwa

Jeden dzień Wielkiego Roku Pitagorejczyków trwał 72 lata.

Mnożąc 72 przez 360 otrzymamy długość owego Wielkiego Roku: 25 920 lat to Wielki Cykl, cykl precesji przesileń. Po upływie 25 920 lat słońce powraca do punktu porównania wiosennego, okrążywszy Zodiak.

Dzieląc 25 920 przez 12 otrzymamy długość pojedynczego cyklu albo ery, wynoszącą 2160 lat.

Przyjmując, że era Ryb rozpoczęła się w momencie narodzin Chrystusa, przekonamy się, iż obiecująca złote góry era Wodnika wcale tak zaraz nie nadejdzie.

Zoroastryjski kapłan przekazuje młodzieńcowi, który wszedł w okres dojrzewania kosti albo święty sznur, składający się z 72 włókien, wyobrażających wspólnotę mazdaistyczną.

Według księgi Zohar drabina Jakubowa miała 72 szczeble.

Tysiąc

100 to wielokrotność w przestrzeni. 1000 zaś to wielokrotność w przestrzeni i w czasie. Z kolei 10000 to wielokrotność w wieczności.

W Apokalipsie występują miriady aniołów. 1000 oznacza dużą ilość i nie powinno być pojmowane dosłownie; czyż w jezyku potocznym nie mówi się tysiąc rzeczy, tysiąc razy?

Matematycznie 1000 jest sześcianem 10. Symbolicznie oznacza on ogrom, bardzo długi czas trwania, nieśmiertelność. Przez całe wieki 1000 symbolizował nieziszczone nadzieje: nillenaryzm. W Apokalipsie jest powiedziane, że Szatan zostanie związany na dziesięć stuleci, w tym zaś okresie będzie panował Chrystus wraz ze Sprawiedliwymi. Lecz kiedy miało się rozpocząć owo tysiącletnie królestwo? Pierwsi chrześcijanie sądzili, że za ich życia: Nasze pokolenie nie przemi­nie bez powrotu Pana. On się ukaże, tak jak obiecał. Zwycięży cesarzy i zamiast nich będzie władał ziemią. Pierwsi chrześcijanie wszyscy byli gorącymi millenarystami, lecz pokolenia przemijały, a Chrystus ciągle nie powracał... Nadzieja powoli wygasła. Święty Augustyn, wyjaśniając, że millenium czyli trwające tysiąc lat królestwo to sam Kościół, położył kres temu wierzeniu.

Tymczasem po ponad tysiącletniej przerwie, millenaryzm powrócił. Tym razem za sprawą protestantów, chociaż został potępiony przez Reformację. W XVI wieku za sprawą niektórych anabaptystów, w XVII proroków z Cevennes, w XVIII zaś rozmaitych protestantów angielskich i niemieckich. Natomiast dzisiaj wyznają go mormoni, darbyści i adwentyści. Z całą pewnością zbliżający się rok 2000 rzuci nowe światło na millenaryzm.

 

 

Opracowano na podstawie źródeł:

1. Dzieło Zbiorowe - "Encyklopedia PWN t.1-4" Warszawa 1997

2. Wolfram Eberhald - "Symbole chińskie" Kraków 1996

3. T.Honderich /red./ - "Encyklopedia Filozofii t. 1-2" Poznań 1999

4. P. Kowalski /red./ - "Leksykon Znaki Świata" Omen, Przesąd, Znaczenie Warszawa 1998

5. Cesare Ripa - "Ikonologia " Kraków 1992

6. Ewa Nowicka - Świat człowieka - Świat kultury" Warszawa 2006

7. Wojciech J.Burszta - "Antropologia Kultury" Poznań 1998

8. W. Tatarkiewicz - Słownik Symboli" Warszawa

9. Praca Zbiorowa /F.K. Ehrhard i k. Friedrischs- Encyklopedia Mądrości Wschodu Warszawa 1997

10.Hans Biedermann - "Leksykon Symboli" Warszawa 2001