Horoskop jest niczym więcej jak tylko diagramem przedstawiającym w schematyczny sposób stan Układu Słonecznego w jakimś ściśle określonym momencie czasu i z określonego miejsca na ziemi.

Zatem horoskop to rysunek, a nie, jak często biednie używa się tego terminu, opis charakteru czy prognoza przyszłego rozwoju. Taka część opisowa jest dopiero Interpretacją samego horoskopu, przeprowadzoną w oparciu o przekazane przez tradycję astrologiczną i weryfikowane przez niezliczone pokolenia astrologów zasady i symboliczne znaczenia poszczególnych elementów horoskopu. Na elementy te składają się cztery podstawowe kategorie, które zostaną pobieżnie przedstawione poniżej.

Zodiak. Gdybyśmy obserwowali ruch Słońca na tle gwiazd zauważylibyśmy, że codziennie Słońce przesuwa się w stosunku do nich nieco w kierunku wschodnim (w przybliżeniu niecały 1° dziennie), w ciągu całego roku przemierzając drogę 360° czyli pełnego koła. Droga ta zwana jest ekliptyką, a Zodiak to pas biegnący po obu stronach ekliptyki, w którym mieszczą się analogiczne drogi planet po nieboskłonie (nachylone do ekliptyki pod niewielkim kątem). Zodiak podzielony jest na dwanaście znaków czyli równych odcinków, z których każdy liczy 30°. Umownym początkiem Zodiaku jest początek znaku Barana czyli 0° tegoż znaku (inaczej punkt równo nocy wiosennej, w którym ekliptyką przecina się z równikiem niebieskim), a następne znaki idą za nim w podanej niżej kolejności.

Ponieważ Słonce przemierza każdy z tych dwunastu odcinków Zodiaku mniej więcej w tym samym czasie każdego roku, stosunkowo łatwo jest ustalić ten element horoskopu (tzn. miejsce Słońca w którymś ze znaków w momencie urodzenia). Pozycja Słońca w znaku określa "pod jakim znakiem" się ktoś urodził, co jest podstawą popularnej "astrologii gazetowej". Jest to jednak tylko jeden (choć znaczący) z bardzo dużej ilości elementów składowych każdego horoskopu

Zodiak stanowi w horoskopie podstawowy układ odniesienia, stały i niezmienny, w stosunku do którego określamy pozycje innych elementów. Należy zauważyć, że znaki zodiaku stosowanego powszechnie w astrologii europejskiej nie pokrywają się z odpowiadającymi im nazwą gwiazdozbiorami, co wynika z tzw. ruchu precesyjnego punktów równo nocy, który spowodowany jest przesuwaniem się osi obrotu Ziemi.

Zodiak taki nazywa się zwrotnikowym lub tropikalnym, natomiast stosowany niekiedy (np. w astrologii indyjskiej) Zodiak liczony od wybranej gwiazdy stałej nazywany jest gwiazdowym lub syderycznym.

Domy. Tak jak Zodiak reprezentuje roczny ruch Ziemi wokół Słońca, tak samo domy horoskopu przedstawiają ruch dzienny Ziemi dokoła własnej osi. Oczywiście w astrologii stosujemy terminologie geocentryczną (podobnie jak w astronomii sferycznej, nawigacji, itd.) i mówimy o ruchu Słońca i ruchu sfery niebieskiej.

Na diagramie horoskopu domy wyznaczone są przez linie podziału wewnątrz pierścienia Zodiaku. Jest ich również dwanaście, ale zwykle są, w przeciwieństwie do znaków, nierównej długości. Początkiem cyklu domów jest początek (czyli wierzchołek) domu pierwszego, będący punktem przecięcia ekliptyki i horyzontu. Innymi słowy jest to punkt wschodzący Zodiaku określany mianem Ascendentu. Po stronie przeciwnej, odległy o 180°, znajduje się Descendent czyli wierzchołek domu VII. Dom X to punkt górowania ekliptyki, a więc stopień ekliptyki znajdujący się najwyżej ponad horyzontem, często nazywany tradycyjnym terminem Medium Coeli (MC). Po przeciwnej stronie mamy wierzchołek domu IV czyli Imum Coeli (1C). Te cztery wierzchołki domów są punktami astronomicznymi, z których wyprowadza się pozostałe. Problem stanowi tu jednak sposób, w jaki te pozostałe wierzchołki są ustalane, co jest jedną z największych kontrowersji astrologicznych od wielu wieków. Obecnie istnieją zwolennicy co najmniej kilkunastu różnych systemów podziału na domy, które różnią się między sobą właśnie pozycjami domów pośrednich. Najczęściej stosowany jest system podziału Placidusa powstały w XVIIi wieku, dla którego obliczona jest większość publikowanych tablic domów. Mając takie tablice można też stosować co najmniej dwa inne podziały, a mianowicie Domów Równych i Porfiriusza, o czym będzie mowa w dalszej części.

Planety. Jak już zostało wspomniane, w pobliżu ekliptyki, wewnątrz pasa Zodiaku, krążą wokół Słońca planety naszego układu.

Obserwowane z Ziemi, podobnie jak Słońce, przesuwają się na tle gwiazd, w każdym dowolnym momencie znajdując się w jednym ze znaków Zodiaku.

W diagramie horoskopu są one wpisane w odpowiednich pozycjach, właśnie ze względu na ich położenie w znakach, a także w domach. Każda planeta porusza się z inna prędkością, tak więc ich każdorazowa pozycja w znaku Zodiaku nie zależy od pory roku, ale musi być ustalona na podstawie tablic zwanych efemerydami Najszybciej poruszają się planety najbliżej Słońca, a najwolniej - najdalsze.

Należy zaznaczyć, że w astrologii planetami nazywa się również umownie Słońce i Księżyc, choć w rzeczywistości należą one do innych kategorii ciał niebieskich. Oprócz planet w tym samym miejscu na rysunku horoskopu wpisuje się czasem jeszcze inne, dodatkowe elementy, takie jak np. Węzły Księżycowe, planetoidy, gwiazdy stałe, Punkty Arabskie, itd., które mają jednak znaczenie drugo i trzeciorzędne, i nie stanowią zasadniczej części horoskopu.

Aspekty. Planety, poruszające się bez przerwy i z różnymi prędkościami, stale zmieniają odległości między sobą. Kiedy odległości te osiągają pewne tradycyjnie ustalone wielkości, mówimy o zaistnieniu aspektów. Innymi słowy zatem, aspekt jest to ściśle określona odległość miedzy dwiema planetami.

Zazwyczaj aspekty nie są wpisywane w diagram horoskopu, ale odnotowywane w osobnej tabelce, choć niekiedy najważniejsze z nich zaznaczone są również na rysunku liniami łączącymi poszczególne planety. W horoskopie urodzeniowym aspekt nie musi być całkowicie dokładny, ale może mieć pewien zakres niedokładności .

W opracowaniu wykorzystano źródła:

1.K.Konaszewska - Rymarkiewicz - Astrologia - Interpretacja podstawy Poznań 1991

2.R. T. Prinke - 'Vademecum Polskiego Astrologa:' Warszawa 1995

3.P. Kowalski /red./ - "Leksykon Znaki Świata" Omen, Przesąd, Znaczenie Warszawa 1998

4.Wojciech J.Burszta - "Antropologia Kultury" Poznań 1998

5.Suzan White - "Nowa Podwójna Astrologia" Warszawa 1992