Słownik

AMULET - słowo pochodzące z języka arabskiego potocznie oznaczające przedmiot typu wisiorka lub breloczka mający chronić noszącą go osobę przed różnymi złymi energiami i mocami (urokami). Często może być w formie medalionu noszonego na szyi lub małego skórzanego woreczka z odpowiednią kompozycją np. ziół i innych przedmiotów naturalnego pochodzenia.

APORT - również teleportacja - zjawisko polegające na przenikaniu różnych przedmiotów przez materię. Najczęściej występuje w miejscach odbywania się seansów spirytystycznych lub mediumicznych. Przedmioty znikają z jednego pomieszczenia aby pojawić się w sąsiednim. Dzieje się to bardzo szybko. Czasami można zaobserwować ruch takiego obiektu, który porusza się jakby rzucony z bardzo dużą siłą. Stąd czasami przedmioty aportowane ulegają fizycznemu uszkodzeniu w momencie zderzenia z podłogą, ścianą lub innym meblem. Tuż po przemieszczeniu obiekty aportowane mają wysoką temperaturę. Jedną z hipotez próbującą wyjaśnić zjawisko aportu jest teoria mówiąca o przyspieszeniu drgań struktury atomowej danego przedmiotu do takiej wartości, w której ulega ona rozpadowi i w takim stanie przemieszczenie jej przez dowolną strukturę materii stałej (np.: ściana budynku), a następnie spowolnienie drgań do wartości pozwalającej odtworzenie aportowanego przedmiotu. Przyjęcie tej hipotezy pozwala w zadowalający sposób wyjaśnić problem szybkiego ruchu oraz wysokiej temperatury obiektu bezpośrednio po aporcie. Nie wiadomo jedynie kto lub co jest zdolne w świadomy sposób tak oddziaływać na materię. Odwrotnością aportu jest asport.

ASPORT - nagłe zniknięcie w sposób paranormalny przedmiotu i pojawienie się w innym miejscu. Patrz aport.

ASTROLOGIA - jest niemal tak stara jak ludzkość. Najstarsze dowody na jej uprawianie pochodzą z wykopalisk w Egipcie, Mezopotamii, Indiach Chinach, w cywilizacjach Ameryki prekolumbijskiej i datowane są na ok. 4000 lat p.n.e. Już wtedy system był bardzo podobny do dzisiejszego i już wtedy zawierał podobne obserwacje i symboliki. Astrologia najstarszych cywilizacji służyła przede wszystkim prognozowaniu przyszłości na użytek polityki oraz - sporadycznie - do celów medycznych, oczywiście tylko dla najbogatszych członków społeczeństwa. Bardziej dostępna i dokładniejsza stała się dzięki szybkiemu rozwojowi niezbędnych dla jej uprawiania astronomicznych technik obserwacyjnych i obliczeniowych, co miało miejsce po 1000 roku p.n.e. Astrologia zaczęła służyć szerszym masom społeczeństwa, choć jednocześnie obniżył się jej poziom. Największą popularność zyskała w okresie wczesnego cesarstwa rzymskiego, gdy astrologów w samym tylko Rzymie liczyło się na tysiące. Nie cieszyła się jednak wielkim poważaniem społecznym. Do upadku astrologii pod koniec starożytności przyczynił się Kościół chrześcijański, zakazując uprawiania wszelkich sztuk wróżebnych. Astrologia, choć wygnana z Europy, rozwijała się jednak w krajach podbitych przez Arabów, gdzie wspomagał ją wspaniały rozkwit arabskiej medycyny, astronomii i filozofii. Stamtąd też, okrężną drogą trafiła do Europy w okresie gotyku. Za sprawą popierającego astrologiczny światopogląd św. Tomasza Akwinaty, trafiła na katedry uniwersytetów a ożywione dyskusje na jej temat toczyły się aż do połowy wieku XVIII, kiedy to nie umiała się obronić wobec skrajnego racjonalizmu Oświecenia. Trzecie, wielkie odrodzenie astrologii nastąpiło w czasach najnowszych, od lat 70-tych XIX w. Trwa ono do dziś. Astrologia zreformowała się, przejęła pewne elementy światopoglądu i metodologii naukowej i w takiej postaci staje się przedmiotem coraz poważniejszych studiów. Największą trudność, jaką stanowią dokładne obliczenia rozwiązano zaprzęgając do prac obliczeniowych komputery. System astrologiczny opiera się na założeniu, że nasze najbliższe kosmiczne otoczenie, czyli Słońce i krążące wokół niego planety mają jakiś wpływ na charakter i los człowieka. System składa się z czterech wielkich elementów:

- planety odpowiadają archetypom zachowań człowieka,

- znaki zodiaku (podział ekliptyki na dwanaście odcinków po 30 st. każdy, na rysunku koło zewnętrzne) modyfikują działanie planet, są "królestwami" przez które archetypowi bohaterowie planetarni musza przejść w swej wędrówce,

- domy horoskopu (mówiąc w uproszczeniu, rzut Zodiaku na płaszczyznę horyzontu widzianego z miejsca zdarzenia i w momencie zdarzenia, na rysunku koło wewnętrzne, o nieregularnym podziale) określają system potrzeb człowieka i treść poszczególnych okresów życia,

- aspekty (odległości kątowe między planetami) określają aktualne napięcia wewnątrz systemu.

Tylko kompletny wykres (jest on niepowtarzalny, inny dla każdej osoby) może być podstawą prawidłowej interpretacji. Rozpoczyna się ona najczęściej od znalezienia najważniejszego czynnika astrologicznego, zwanego dominantą horoskopu. Określa ona sprawy najważniejsze dla całego życia. Może to być silna planeta (i co za tym idzie silny w psychice archetypowy wzorzec), znacząco obsadzony znak Zodiaku (w znaczeniu psychologicznym: upodobanie do określonych środowisk), silnie aktywny dom (jakaś stale obecna w osobowości potrzeba) lub znacząc aspekt (napięcie psychiki). Może też być dominantą zespół kilku czynników. Następnie astrolog bada w horoskopie osobiste cechy właściciela, np. uzdolnienia, słabe punkty charakteru. etc. Końcowym etapem jest zsyntetyzowanie wniosków w unikatową, dotyczącą tylko jednego człowieka "wyrocznię". Archetypowy wzorzec horoskopu otrzymujemy znając "władania" planet, tj. wiedząc w jakim znaku planeta jest najsilniejsza, który jest jej własnym królestwem:

- Słońce rządzi znakiem Lwa

- Księżyc rządzi znakiem Raka

- Merkury rządzi znakami Bliźniąt i Panny

- Wenus rządzi znakami Byka i Wagi

- Mars rządzi znakami Barana i Skorpiona

- Jowisz rządzi znakami Strzelca i Ryb

- Saturn rządzi znakami Koziorożca i Wodnika

Gdy odkryto Urana, Neptuna i Plutona, przypisano im współwładanie w tradycyjnym układzie: Uranowi - Wodnika, Neptunowi - Ryby, Plutonowi - Skorpiona. Planeta w "swoim" znaku to archetyp w jego najczystszej postaci. W horoskopie planety mają przypisane sobie role: Słońce rządzi świadomą wolą, Księżyc - podświadomością, Merkury - intelektem, Wenus - uczuciami, Mars - aktywnością, Jowisz - wyobraźnią, Saturn - konkretnością i realizmem, Uran - zdolnością dokonywania zmian, Neptun - natchnieniem, Pluton - regeneracją. Oprócz tego niektóre planety charakteryzują nasze otoczenie, np. Księżyc i Wenus określają rolę kobiety w życiu mężczyzny. Znaki Zodiaku doprecyzowują działanie planet, np. każda planeta, która znajdzie się w horoskopie w znaku Lwa, rządzonym przez Słońce, będzie miała obok swych własnych cech, coś słonecznego, związanego z użyciem woli. Astrologia prognozuje wydarzenia w życiu człowieka posługując się zestawieniem nieruchomego obrazu, wykreślonego dla momentu narodzin z ciągle zmienną konfiguracją nieba. Szczególne znaczenie mają cykliczne powroty planet do miejsca w Zodiaku, które zajmowały podczas narodzin. Również poszczególne etapy cyklu (np. odległość kątowa 90 st., zwana kwadraturą, odpowiada przejściu między częściami Dwójni, 180 st. to działanie Prawa Zmiany) mają ogromne znaczenie dla prognozy. Obok planet rzeczywistych, fizycznie krążących po nieboskłonie, posługuje się astrologia na potrzeby prognozowania przesunięciami symbolicznymi, zwanymi progresjami, np. przyjmuje się, że konstelacja nieba w 30 dni po narodzinach odpowiada sytuacji na 30 - ty rok życia.

AURA - potocznie pod pojęciem aury rozumie się rodzaj specyficznej poświaty emanującej z żywych organizmów. Aura może być postrzegana przez osoby jasnowidzące lub po intensywnych treningach przez znaczną część osób. Widoczna jest w postaci świetlistej jasnej obwódki wokół ciała lub mglistej wielobarwnej poświaty. Naukowe podstawy badania aury stworzył angielski lekarz Walter J. Kilner (1847-1920), który był kierownikiem pracowni elektroterapii w Londynie. Trenował on widzenie aury za pomocą barwnych filtrów opartych o roztwór dicjaniny. Opisał on i porównał wiele szczegółów aury zdrowego i chorego człowieka w książce The Human Atmosphere (Ludzka atmosfera). Próby bezpośredniej rejestracji aury nie przyniosły właściwych rezultatów i metoda Kilnera z czasem została porzucona. Aurę można uwidocznić poprzez obraz wymuszonej emisji bioplazmy w fotografii kirlianowskiej.

AUTOSUGESTIA - czyli skłonność do akceptowania cudzych sądów jako własnych lub świadome oddziaływanie na własną wyobraźnię czy też zmiana sposobu myślenia aby uzyskać pożądane efekty wewnętrzne (np.: zahamowanie lub zmniejszenie bólu) albo zewnętrzne. Sugestia i autosugestia bywa często stosowana w procesie psychoterapii. Praca polega na usunięciu z podświadomości negatywnych myśli i kodów i wprowadzeniu na ich miejsce wzorców pozytywnych. Autosugestia jest często używana nieświadomie i powoduje wdrukowywanie kodów i myśli świadomie nie akceptowanych. Jedną z form autosugestii jest praca z afirmacjami. Doskonałe metody stosowania afirmacji i autosugestii w oparciu o nauki Kahunów opublikował Max Freedom Long. Bardziej współczesne opracowania (też dostępne w Polsce) to publikacje Evelin Monahan czy opis technik afirmacyjnych Louise Hay..

a posteriori - (z łacińskiego - od następnego), w logice wnioskowanie o przyczynach na podstawie skutków; przeciwstawne jest mu rozumowanie indukcyjne a priori

a priori - (z łacińskiego - po pierwsze) w logice wnioskowanie niezależne od doświadczenia; przeciwieństwo a posteriori

ADLERYZM - kierunek w psychoanalizie, który za główny motor działania człowieka uznaje dążenie do mocy, będące formą kompensacji niższości

ALIENACJA - poczucie izolacji, bezsilności i wynikającej stąd frustracji; poczucie utraty kontroli nad własnym życiem, odsunięcia od społeczeństwa, a nawet od samego siebie; pojęcie rozwinięte przez niemieckich filozofów Hegla i Marksa, z których ostatni używał go do opisu i krytyki warunków, w jakich żyli robotnicy w społeczeństwie kapitalistycznym

ANALITYCZNY - w filozofii, termin wywodzący się od Kanta; przeciwieństwo określenia "syntetyczny"; rozumowanie analityczne charakteryzuje się tym, iż nie dostarcza nowej wiedzy; np. ,,Wszyscy starzy kawalerowie są nieżonaci".

ANGST - (z niemieckiego - niepokój), emocjonalny stan niepokoju bez określonej przyczyny; w egzystencjalizmie termin ten odnosi się do ogólnego stanu niepokoju spowodowanego posiadaniem wolnej woli, czyli odpowiedzialnością za własne czyny

ANIMIZM - w psychologii i filozofii, cecha osobowości człowieka przypisująca ludzkie życie i zachowanie sile niematerialnej; w teorii religii, pojęcie istnienia rzeczywistości duchowej poza materialną; np. wiara w istnienie duszy jako tajemniczej kopii ciała, zdolnej do niezależnych działań, zarówno podczas życia, jak i po śmierci; w antropologii, wyobrażenie duchów zamieszkujących wszystkie zjawiska przyrody i wszystkie przedmioty

anemia - w naukach społecznych stan braku wzorców, stworzony przez łamanie powszechnie przyjętych standardów zachowania i moralności; pojęcie to zwykle odnosi się do sytuacji, w których wydaje się, że ład społeczny uległ załamaniu; rozwinął je francuski socjolog, Emile Durkheim

ANIMUS I ANIMA jest archetypem w naszej nieświadomości, reprezentującym obraz płci przeciwnej. Do czasu gdy poszczególne elementy naszej nieświadomości nie są zróżnicowane i przyswojone przez świadomość, cała nieświadomość mężczyzny ma formę kobiecą a nieświadomość kobiety męską; nasza dusza posiada barwę płci przeciwnej. Nieświadomość treści naszej psyche stwarza kapryśnych mężczyzn i męskie, oderwane od własnych instynktów, kobiety.

Możemy rozróżnić wewnętrzne {marzenia senne, fantazje} i zewnętrzne {projekcja naszych nieświadomych treści na kogoś z zewnątrz } formy przejawiania się animus i animusa. Zazwyczaj osoba, z którą się wiążemy jest tą, która łatwo może przejąć projekcję naszej animus/anima. Stąd wynika jej atrakcyjność.

Mężczyzna w życiu skłonny jest do poligamii, dlatego jego anima pojawia się w formie pojedynczej kobiety, często łączącej w sobie najróżniejsze cechy charakteru. Kobieta, która w swoim życiu nastawiona jest na jednego mężczyznę, w obrazach nieświadomości wykazuje skłonności poligamiczne.

Rozpoznając naszą animus/anima uświadamiamy sobie to co w naszej podświadomości należy do płci przeciwnej, podobnie jak uświadomienie sobie naszego cienia, umożliwia poznanie nam ciemnej strony naszej psyche.

Ponieważ persona i animus/anima wzajemnie się kompensują, to im bardziej skostniała jest nasza persona tym bardziej w sposób archaiczny i mało zróżnicowany działa animus/anima.

Patrz: persona, projekcja.

APATIA Utrata sensu życia jest często spotykanym przejawem apatii. Jest to specyficzny i dość powszechny typ neurozy, wywołany zachwianiem podstawowych wartości i dezorientacją psychiczną i duchową ludzi.

Inną przyczyną apatii może być nadmierne obniżenie poziomu energetycznego świadomości np. w wyniku jednostronnego trybu życia i wyparcia nazbyt dużej ilości treści psychicznych do podświadomości.

Ożywianie twórczych sił nieświadomości i wprowadzanie ich w świadome pole naszej psyche może stanowić próbę wyjścia ze stanu apatii.

ARCHETYPY Trudna do uświadomienia struktura krystaliczna, wypełniająca naszą nieświadomość, określająca odziedziczony sposób zachowania psychicznego. Archetypy stanowią skarbiec typowych przeżyć i doświadczeń ludzi. We wszystkich kulturach, mitologiach, bajkach motywy archetypów są niezmienne i zawsze należały do treści i najcenniejszych dóbr wszystkich religii świata. W początkowej fazie rozwoju archetypy wypełniające naszą nieświadomość nie są jeszcze zróżnicowane i wypełnione żadną indywidualną treścią. Rozwój polega na oświetlaniu i różnicowaniu archetypów, przez nadawanie im cech osobistych. Integracja archetypów ze świadomością oznacza rozbudzenie do nowego życia, wyprowadzenie jednostki z samotności i włączenie jej w odwieczny proces kosmiczny. Twórczość artystyczna jak obrazy symboliczne, przenośnie językowe, rzeźby polega na ożywianiu archetypów zastygłych w nieświadomości.

Patrz: symbol, sztuka.

ASOCJACJA - łączenie się ze sobą wrażeń, wyobrażeń; związek między przedstawieniami polegający na tym, że przypomnienie lub uświadomienie sobie jednego z nich przywołuje na myśl inne; kojarzenie

AUTOMATYZM - wykonywanie czynności bez świadomości lub wiedzy, np. chodzenie i działanie podczas snu lub inne (względnie rzadkie) stany psychotyczne

AUTYZM - rzadko występujący syndrom; cechuje go niedorozwój języka lub zachowania społecznego; czasami jednak osoba przejawiająca autyzm okazuje oznaki wysokiej inteligencji w innych dziedzinach, uzdolnienia muzyczne itp.; przyczyna choroby jest nieznana; prawdopodobnie na jej powstanie ma wpływ szereg czynników, z możliwością dziedzicznego niedorozwoju mózgu

BEZSENNOŚĆ - Bezsenności prawie zawsze towarzyszą bogate i niezbyt przyjazne sny. Często jej źródłem jest podświadoma obawa przed przenikaniem treści nieświadomych do naszej świadomości.

BILOKACJA - postrzeganie przez otoczenie fizycznej obecności danej osoby w danym miejscu mimo faktycznej jej obecności gdzie indziej. Inaczej mówiąc jest to umiejętność bycia jednocześnie w dwóch miejscach nawet bardzo oddalonych od siebie. Taki sobowtór, który się replikuje jest nie do odróżnienia. Jest tylko wyjątkowo blady i potrafi niespodziewanie zniknąć z miejsca, w którym się znajduje lub nawet w czasie prowadzenia rozmowy z przed oczu swojego rozmówcy. Sobowtór może istnieć przez krótki czas i nie jest w stanie podjąć normalnej samodzielnej egzystencji - musi powrócić do właściciela. Jego struktura jest uformowana z innego rodzaju materii do tej pory jeszcze nie zbadanego. Fenomen ten występuje stosunkowo rzadko i nie udało się pobrać próbki do badań. Niektórzy sądzą, że jest to coś podobnego do tworów z ektoplazmy. Nie mniej jednak taki świadomy sobowtór potrafi kontaktować się innymi osobami prowadząc swobodną rozmowę, oddziaływać na świat materialny tzn. np. przesuwać różne przedmioty czy otwierać drzwi. Jest wierną kopią swego właściciela posiadającą całą jego świadomość. Bilokacja może wystąpić spontanicznie, jak również można tę umiejętność wyćwiczyć. Znane przypadki bilokacji miały miejsce na ogół wtedy gdy obiekt znajdował się w stanie transu, głębokiej medytacji czy kontemplacji. Taki stan umożliwia przeniesienie świadomości do sobowtóra. Stąd takie samo zachowanie, pamięć i wszystkie inne cechy jakby był prawdziwą osobno. Jednym ze znanych przykładów bilokacji było zdarzenie jakie spotkało św. Alfonsa Liguori (1697-1787) biskupa diecezji Sant' Agata dei Goti. Otóż w roku 1774 biskup ciężko zachorował, tak iż przez kilka dni nie opuszczał swojej celi zapadając w rodzaj transu. Gdy odzyskał świadomość powiedział, że był w Rzymie przy łożu śmierci papieża Klemensa XIV. W tym czasie podróż do Rzymu zajmowała około czterech dni drogi. Bracia w klasztorze przyjęli tę informację z nie dowierzaniem przypuszczając, że to rodzaj majaków czy przewidzenia z momentów, kiedy leżał bez przytomności. Po kilku dniach dotarła do klasztoru wieść z Rzymu, że św. Alfons był widziany przy łożu umierającego papieża. Widziało go wielu żałobników i wielu z nim rozmawiało, a właściwie z jego sobowtórem o czym nie mieli pojęcia będąc przekonanym do końca, że mają przed sobą autentycznego Alfonsa Liguori.

BIOFEEDBACK - słowo pochodzenia angielskiego, dosłownie oznacza biologiczne sprzężenie zwrotne.

BIOMETR - przyrząd radiestezyjny w postaci diagramu lub tabelki z podziałką opracowany w latach trzydziestych przez francuskiego rediestetę M. Bovisa. Z pomocą biometru można dokonywać różnego rodzaju pomiarów wielkości fizycznych i niefizycznych np. analizy składu chemicznego substancji, zawartości czystego pierwiastka w rudzie czy w stopie metali. Również specjalne biometry znalazły zastosowanie w diagnostyce paramedycznej. Metodyką dokonywania pomiarów zajmuje się biometria zaliczana do teleradiestezji.

BIOPLAZMA - dynamiczny układ charakteryzujący się znacznym uporządkowaniem cząstek, obdarzonych ładunkiem elektrycznym (elektron, proton, jon) w strukturze półprzewodnika białkowego. Bioplazmę można porównać do plazmy związanej z procesami życia. Dla zaistnienia bioplazmy, z fizycznego punktu widzenia, potrzeba spełnienia warunku równowagi przeciwstawnych ładunków, a raczej cząstek o ładunku dodatnim i ujemnym (elektron, proton, jon). Plazma jest tworem, który dla swojego istnienia wymaga warunku ciągłego dostarczania energii. Istnienie bioplazmy jest związane i uwarunkowane reakcjami chemicznymi, które składają się na metabolizm. Bioplazma jest formą zmienną. Zmienia swój stan pod działaniem fal elektromagnetycznych, akustycznych i grawitacyjnych. Fale te dobrze rozchodzą się w bioplaźmie. Natomiast sama bioplazma jest jako taka niedostępna w badaniach. Skutkiem istnienia bioplazmy jest biopole, które można swobodnie badać. Bioplazma może występować również poza ciałem. Jej obecność poza granicami ciała fizycznego można ujawnić m.in. za pomocą elektrofotografii.

BIOPOLE - obszar przestrzeni, w którym występuje oddziaływanie bioplazmy. W takim ujęciu biopole można porównać do ciała eterycznego związanego z ciałem fizycznym człowieka. Osoby posiadające zdolność widzenia aury mogą obserwować biopole u innych w postaci mglistej lub promienistej otoczki wokół ciała. Biopole najłatwiej zaobserwować jest w okolicach ramion i głowy. Często na rysunkach osoby święte są przedstawiane jako postacie z jasnymi złotymi aureolami wokół głowy. Kolor odzwierciedla stan zdrowia, emocji i rodzaj myśli. Żółty (złoty) oznacza wysoki stopień rozwoju duchowego i umysłu. Zaburzenia kształtu i koloru biopola świadczą o chorobie organizmu często jeszcze nie ujawnionej w ciele fizycznym.

BIORYTMY -pod pojęciem biorytmów należy rozumieć rytmy biologiczne organizmów żywych tzw. zegar wewnętrzny Zadaniem tego zegara jest synchronizowanie procesów metabolizmu w cyklu dobowym (krótkim) i dłuższych okresach. Przykładem rytmów krótkich u człowieka może być rytm snu, dobowe zmiany temperatury itd. Rytm długi to np. cykl występowania miesiączki u kobiet. Pod hasłem biorytmów na ogół rozumie się te najbardziej popularne opracowane przez W. Fliesa (lekarza) określające indywidualne cykle aktywności fizycznej, emocjonalnej i intelektualnej. Biorytmy te liczymy od momentu urodzenia człowieka. Dużą wagę do rytmów biologicznych człowieka przywiązywali Chińczycy. Znajomość tych rytmów, a co za tym idzie zmiany aktywności narządów wewnętrznych były podstawowym warunkiem przeprowadzenia leczenia i skutecznych zabiegówtradycyjnej chińskiej akupunktury i akupresury.

BIOTRONIKA - stosunkowo młoda dziedzina wiedzy, która bada wpływ różnych czynników na organizmy żywe. Biotronika zajmuje się oddziaływaniem na człowieka i jego otoczenie metodami parapsychicznymi i bioinformacyjnymi oraz wpływem promieniowań typu fizycznego na materię. Podstawową metodą badawczą w biotronice jest szeroko rozumiana radiestezja.

BEHAWIORYZM - kierunek w psychologii XX w., oparty na pragmatyzmie, głoszący, że przedmiotem badań psychologicznych może być tylko dostrzegalne zachowanie się ludzi i zwierząt, nie zaś niedostępne dla obserwatora zjawiska psychiczne

CHARAKTEROLOGIA - dział psychologii zajmujący się badaniami nad kształtowaniem się, rozwojem, strukturą i zaburzeniami charakteru, jego związków z fizycznymi właściwościami organizmu, z wpływami środowiska i warunków społecznych

CIEŃ jest symbolem nieświadomości. W swojej wewnętrznej formie może być snem wyrażającym psychiczne cechy śniącego. W swojej zewnętrznej formie cień może być osobą z otoczenia, która staje się nosicielem projekcji naszych cech, wypartych do podświadomości. W ten to sposób często zwalamy winę na innych, żyjąc nadal w ciemnym świecie naszych złudzeń i neurozy. Należy uznać rzeczywistość cienia, nosiciela cech ukrytych w naszej podświadomości

Cynicy - wyznawcy greckiej szkoły filozoficznej, założony w Atenach około 400 p.n.e. przez ucznia Sokratesa, Antystenesa, który głosił surową i prostą moralność oraz całkowitą pogardę dla przyjemności i wygód

CYRENAICY - wyznawcy jednej ze szkół greckich hedonizmu, doktryny zapoczątkowanej około 400 p.n.e. przez Arystypa z Cyreny; uważał on przyjemność za najwyższy cel życia ludzkiego, ale nauczał, że samokontrola i inteligencja są niezbędne w wyborze przyjemności

CZAKRAM - krąg, wir, centrum energetyczne w ciele człowieka. Wyróżniamy siedem głównych czakramów, które przetwarzają energię do zasilania ciał subtelnych człowieka. Są one umieszczone wzdłuż kręgosłupa ostatni siódmy czakram (koronny) znajduje parę centymetrów nad czubkiem głowy. Czakram może transformować energię w dwóch kierunkach: do wewnątrz i na zewnątrz. Poza głównymi czakramami istnieje wiele innych mających praktycznie dużo mniejsze znaczenie choć wykorzystywanych w różnych rodzajac terapii. Harmonijne funkcjonowanie czakramów ma duży wpływ na funkcje fizyczne i psychiczne człowieka. Również takie miejsca energetyczne zwane czakramami ziemi lub miejscami mocy można spotkać na powierzchni ziemi. Koncentruje się w nich pozytywne promieniowanie typu radiestezyjnego. Na ogół dawni budowniczowie wznosili w takich miejscach świątynie, a nawet całe osady. Takim przykładem jest Wawel, gdzie centrum miejsca mocy jest zlokalizowane w kaplicy św. Gedeona.

DEIZM- doktryna filozoficzno-religijna powstała w okresie oświecenia, uznająca Boga-Stwórcę, lecz odrzucająca wiarę w kierowanie przez Boga losami świata, wiarę w cuda i objawienia; deiści wierzyli, że Bóg jest źródłem prawa naturalnego, ale nie miesza się bezpośrednio do spraw świata, i że jedynym religijnym obowiązkiem człowieka jest cnota

DEFEKTOLOGIA - dział psychologii i pedagogiki specjalnej zajmujący się problemami wychowania i nauczania dzieci upośledzonych umysłowo i fizycznie

DEONTOLOGIA - dział etyki traktujący o obowiązkach moralnych; wartość etyczna danego działania zależy od zgodności z obowiązkiem, niezależnie od konsekwencji, jakie to działanie pociąga; etyka deontologiczna jest więc przeciwieństwem utylitaryzmu czy pragmatyzmu

DETERMINIZM - w filozofii, pogląd głoszący, że każde zdarzenie lub zjawisko jest jednoznaczne i nieuchronnie wyznaczone przez ogół warunków, w jakich występuje; zaprzeczenie wolności ludzkiego działania, wszystko bowiem podporządkowane jest zasadzie przyczyny i skutku; determinizm zaprzecza istnieniu wolnej woli, wyboru moralnego i odpowiedzialności

DEWIACJA - zboczenie z drogi, odchylenie od właściwego kierunku; w psychologii: nienormalne zachowanie, a więc takie, które obiega od przyjętych norm i praw społeczeństwa czy grupy

DIALEKTYKA - termin grecki, pierwotnie odnoszący się do sokratejskiej metody prowadzenia dyskusji za pomocą dialogu - dochodzenie do prawdy przez zestawianie i porównywanie przeciwstawnych stanowisk; dialektyka heglowska (nazwana tak od nazwiska niemieckiego filozofa Hegla) odnosi się do interpretacji zjawisk, w których sprzeczność między tezą i antytezą prowadzi do pojawienia się syntezy

DUSZA Wieloznaczny termin dusza nigdy nie został jasno zdefiniowany przez zachodnią myśl religijną, ale najogólniej zdaje się oznaczać istotę indywidualnej osobowości, trwałe istnienie - ego, które jest mniej lub bardziej niezależne od fizycznego ciała i posiada zdolność przetrwania po jego śmierci. Duszę uznaje się za czynnik osobowościowy odróżniający daną jednostkę od innych. Przypuszcza się, że składa się ona z elementów świadomości, umysłu, charakteru i wszystkiego tego, co stanowi psychiczną, niematerialną stronę ludzkiej istoty.

EGO - ( łacińskie - ja), w psychologii, ogólny termin określający procesy związane z jaźnią i z wyobrażeniem własnej osoby, obejmującym wartości i postawy; w psychoanalizie Freuda termin ten szczególnie odnosi się do tej części istoty ludzkiej, która odpowiada świadomym procesom poznawczym dotyczącym rzeczywistości i pozostaje w sprzeczności z id (instynktem) i superego (sferą o charakterze irracjonalnym)

EGZYSTENCJALIZM - współczesny kierunek filozoficzny, wg którego sam fakt istnienia człowieka jest "absurdalny", to znaczy pozbawiony wszelkiego znaczenia; przedmiotem rozważań egzystencjalizmu jest problematyka indywidualnej egzystencji (jednostki ludzkiej) w świecie, głosząca, że ludzie, mając wolny wybór, są odpowiedzialni za własne działania oraz że są ich wyłącznymi sędziami; działanie to ma wpływ na innych, lecz istnienie drugiego człowieka nie jest istotne dla jednostki. Za twórcę egzystencjalizmu uważa się duńskiego filozofa Kierkegaarda; główni przedstawiciele: Martin Heidegger w Niemczech i Jean-Paul Sartre we Francji

EKSTERIORYZACJA - (ang. OBE - out body experience ) stan wyjścia świadomości poza ciało fizyczne. Proces wyjścia polega na wysunięciu się z obszaru ciała fizycznego jego sobowtóra eterycznego wraz wyższymi ciałami energetycznymi do astralu. Stąd potoczna nazwa "podróże astralne". W tym stanie czas i przestrzeń nie stanowią granicy. Z ciałem fizycznym istnieje cały czas połączenie za pomocą tzw. "sznura astralnego", który umożliwia bezpieczny powrót. Śmierć człowieka uważana jest za nieodwracalną podróż astralną w wyniku której następuje odłączenie "sznura astralnego". Duże zasługi badawcze dla wyjaśnienia zjawiska eksterioryzacji odniósł Amerykanin Robert A. Monroe (1915-1995), który doświadczał kontrolowanych stanów OBE. Swoje doświadczenia i przeżycia z podróży poza ciało zawarł w świetnych książkach Eksterioryzacja, Journeys Out of The Body (Podróże poza ciało), Far Journeys (Dalekie podróże).

EPISTEMOLOGIA - teoria poznania, gnoseologia, dział filozofii, badający istotę poznania i starający się określić granice ludzkiego rozumu

ERGONOMIA - nauka zajmująca się badaniem warunków pracy, dostosowaniem środowiska pracy, maszyn i urządzeń technicznych do potrzeb pracownika w celu zapewnienia mu najlepszych warunków do pracy; celem ergonomii jest poprawa wydajności pracy poprzez usunięcie źródeł zmęczenia

ETNOMETODOLOGIA - nauka o porządku społecznym i zwyczajach stosowanych przez ludzi w ich codziennym życiu, mająca na celu wyjaśnienie, jak rodzi się rzeczywistość i jak jest postrzegana; etnometodologowie stosują raczej eksperymenty i badania na małą skalę, aby zbadać dokładnie szczegóły życia społecznego i jego struktury (jak np. konwersacje), które ludzie zwykle przyjmują za rzeczy oczywiste - nie tworzą wielkich teorii społecznych

FETYSZYZM - w medycynie, przeniesienie zainteresowania erotycznego na jakiś przedmiot, jak np. część ubrania, którego obecność (prawdziwa bądź wyimaginowana) jest nieodzowna dla zaspokojenia seksualnego

FILOZOFIA - rozważania na temat istoty bytu, źródeł ludzkiego poznania, zasad wartościowania, sensu życia i sposobów jego godnego prowadzenia, miejsca człowieka w świecie i jego poglądu na świat, obejmująca tradycyjnie historię filozofii, teorię poznania, ontologię, etykę, estetykę, psychologię i socjologię (na przełomie XIX i XX w. psychologia i socjologia wyodrębniły się jako osobne dyscypliny naukowe)

FOBIA - nieprzeparty, irracjonalny lęk przed określonymi przedmiotami lub sytuacjami, np. agorafobia - lęk otwartej przestrzeni, antropofobia - lęk przed tłumem, akrofobia - lęk wysokości, klaustrofobia - lęk przed przebywaniem w zamkniętym pomieszczeniu

FORMIZM - stanowisko zajmowane przez przedstawicieli psychologii strukturalnej w sprawie charakteru i przebiegu zjawisk psychicznych

EKSTRAWERTYK nastawiony jest głównie na świat zewnętrzny i kieruje się uznawanymi normami społecznymi. Jednostronny ekstrawertyk może zagubić drogę do siebie, do swoich korzeni, stanowiących fundament każdego człowieka

EKTOPLAZMA - substancja wydzielana z ciała medium w czasie seansów spirytystycznych lub transu. Ektoplazma może przybierać różne kształty, które posiadają zdolność do wykonywania samoistnych ruchów. Obiekty powstałe z ektoplazmy (zjawy postaci, twarzy, rąk, zwierząt itp.) dają się fotografować i filmować. Laboratoryjne badania ektoplazmy wykazały, że jest to substancja o strukturze białkowej. Twory powstałe z ektoplazmy posiadają pewną masę. Medium w czasie takiego transu traci chwilowo na wadze tyle ile wynosi masa zjawy.

EMPATIA - uczuciowa zdolność utożsamiania się z odczuciami drugiej osoby.

FOTOGRAFIA KIRLIANOWSKA - (elektrofotografia) - metoda uzyskiwania oraz rejestrowania zjawisk świetlnych w obszarze naturalnej i wymuszonej emisji bioplazmy. Elektrofotografia polega na wytworzeniu zmiennego pola elektrycznego o wysokim napięciu (20 -100 kV) i częstotliwości (100kHz - 4 MHz). W obszarze wyładowania umieszcza się światłoczułą błonę fotograficzną rejestrującą powstałe zjawiska świetlne. Prekursorem elektrofotografii był Polak Jakub Jodko-Narkiewicz, który w roku 1896 publikuje zdjęcia rąk ludzkich. Zauważył on, że obrazy zmieniają się w zależności od emocji i stanu zdrowia osoby badanej. Niestety jego dokonania nie spotkały się z zainteresowaniem świata nauki i medycyny. Ponownie elektrofotografia "wraca" za sprawą Siemiona Dawidowicza Kirliana z Krasnodaru w 1939 roku. Kirlian pracował jako konserwator aparatury do masażu prądami wysokiej częstotliwości. Pewnego razu sprawdzając aparat w zaciemnionym pomieszczeniu zaobserwował pewien rodzaj wyładowań iskrowych pomiędzy szklaną elektrodą a skórą własnej ręki, którą to rękę opierał o elektrodę. Zjawisko zaciekawiło go i zaczął eksperymentować. Niedługo potem zaobserwował towarzyszącą wyładowaniom zmienność barw oraz ich wielkość. Umieszczając błonę światłoczułą sfotografował biopole. W wyniku dalszych eksperymentów odkrył, że ciało człowieka i inne żywe obiekty promieniują energię w polu wysokiej częstotliwości i można je fotografować. Tym razem ponowne odkrycie elektrofotografii przez Kirliana nie zostało pominięte. Wkrótce udoskonalona aparatura Kirliana stała się jednym z najważniejszych narzędzi, którymi Rosjanie dysponowali w badaniu energii życiowej. Dzięki fotografii kirlianowskiej uczeni rosyjscy odkryli kształt i charakterystyki wzorcowe pól energetycznych otaczających wszystkie obiekty żywe.

GESTALTYZM - koncepcja jednolitej całości, która jest większa lub różna od sumy jej części składowych; dotyczy całkowitej struktury, której natury nie można wyjaśnić jedynie za pomocą analizy wchodzących w jej skład elementów; np. krzesło zostanie rozpoznane bez względu na duże różnice pomiędzy poszczególnymi krzesłami (rozmiar, kształt, kolor); po raz pierwszy pojęcia gestaltyzm użyto w Niemczech w dziedzinie psychologii około 1910

HEDONIZM - teoria etyczna mówiąca, iż przyjemność bądź szczęście jest lub powinno być głównym celem życia; w starożytnej Grecji hedonizm głosili cyrenajczycy, którzy utrzymywali, iż chwilowa przyjemność jest jedynym dobrem człowieka, oraz epikurejczycy, głoszący dążenie do przyjemności pod kierunkiem rozumu; współczesne filozofie hedonistyczne takich myślicieli brytyjskich, jak Jeremy Bentham czy J.S. Mill, uznają za cel życia raczej szczęście społeczeństwa niż jednostki

HERMENEUTYKA - dyscyplina filozoficzna zajmująca się naturą rozumowania oraz interpretacją ludzkiego zachowania i tradycji społecznycch; poczynając od problemów interpretacji biblijnych hermeneutyka rozszerzyła swój krąg zainteresowań na wiele dziedzin, np. estetykę, teorię literatury i nauki ścisłe; duży wpływ na rozwój hermeneutyki wywarli niemieccy filozofowie, Wilhelm Dilthey (1833-1911) i Martin Heidegger

HEURYSTYKA - umiejętność wykrywania nowych faktów i związków między faktami, prowadząca do poznania nowych prawd; w informatyce, proces, w którym program komputerowy stara się udoskonalić swe działanie na podstawie własnego doświadczenia

HIPNOTERAPIA - wykorzystanie transu hipnotycznego i podatności na sugestie pod wpływem hipnozy w leczeniu stanów wynikających ze stresu, jak bezsenność i nadciśnienie, czy szkodliwych dla zdrowia nałogów

HIPNOZA - sztucznie wywołany stan odprężenia, w czasie którego wzrasta podatność na sugestię; osoba zahipnotyzowana może wykonywać polecenia nawet po przebudzeniu, może nie odczuwać bólu; hipnoza wykorzystuje się w leczeniu uzależnienia nikotynowego, bulimii oraz amnezji

HIPOTEZA - naukowe pojęcie zjawiska i jego prawdopodobne wytłumaczenie; ulubiony termin zwolenników filozofa Karla Poppera, który twierdził, iż zaletą hipotezy naukowej jest możliwość stawiania wymiernych prognoz

HISTERIA - wg Sigmunda Freuda zamiana dolegliwości psychicznych czy niepokoju na objawy fizyczne, jak paraliż, ślepota, ataki kaszlu, wymioty, złe samopoczucie; termin rzadko używany współcześnie

horoskop w astrologii Zachodu, wykres pozycji Słońca, Księżyca i planet w odniesieniu do znaków zodiaku, sporządzany w dniu narodzin człowieka w celu określenia jego charakteru i przepowiedzenia przyszłości

HUNA - dosłownie znaczy tyle co tajemnica. Dawna wiedza tajemna kapłanów z wysp Oceanii, którą na nowo odtworzył Max Freedom Long prowadząc badania na Hawajach. Kahuni rozpatrywali całokształt psychiki człowieka, co dopiero uczyniła współczesna psychologia głębi, wyróżniając w tym układzie trzy jaźnie odpowiednio Wyższa Jaźń - Nadświadomość, Średnia Jaźń - Świadomość i Niższa Jaźń - Podświadomość. Całość systemu zasadza się na działaniu sugestii i modlitwy oraz posługiwaniu się odpowiednim rodzajem energii. M. F. Long założył w 1948 roku stowarzyszenie pod nazwą Huna Research Associates, które działało na terenie Stanów, Europy i Australii. Stowarzyszenie miało wielu członków na całym świecie i wydawało swój biuletyn. Na bazie własnych doświadczeń i podróży oraz eksperymentów członków stowarzyszenia powstały kolejne tomy dzieła pod wspólnym tytułem Magia Hahunów .

I-CHING - Księga Przemian (I-Ching) jest systemem dywinacyjnym pochodzącym spoza obszaru naszej kultury. Jej korzenie sięgają pradawnej filozofii chińskiej i wróżebnych szkół "in-jang". Według legend w swym pierwotnym kształcie pojawiła się w XII w. pne. Ostateczną postać nadał jej w V w. pne. Konfucjusz, który powiązał nauki szkoły "in-jang", opisujące świat jako cykliczną przemianę pierwiastków in i jang z przejętą z filozofii Lao-tsego ideą Tao, jako nadrzędnego porządku owych przemian.

Ostatecznie wyrocznia Księgi przybrała postać 64 heksagramów (układów sześciu linii, będących kombinacjami dwóch podstawowych linii in i jang), z których każdy posiada swoją nazwę i opisuje symbolicznie aspekty różnych sytuacji. Dlatego do wróżenia niezbędny jest egzemplarz Księgi, która w Polsce doczekała się kilku wydań. Najbardziej popularna jest Księga pod redakcją pp. Zyska i Kryga oraz - zupełnie odmienna w poetyce - wersja opracowana przez O. Sobańskiego. Pojawiło się też wreszcie długo oczekiwane wydanie Richarda Wilhelma, bez wątpienia zawierające najrzetelniejszy i najobszerniejszy wykład filozofii i dywinacji I-Cing, jednak ze względu na cenę i drobiazgowość opracowania, należy uznać je raczej za pozycję dla kolekcjonerów i profesjonalistów.

System I-Cing opiera się na tradycyjnej filozofii taoistycznej, która zakłada, że działaniem wszechświata kieruje bezosobowa, wszechobecna siła - Tao. Opisuje on działanie człowieka w rzeczywistości, która jest wiecznym stawaniem się, przemianą kategorii in i jang.

In i jang są dwiema postaciami bytu, dwiema podstawowymi kategoriami klasyfikacji wszelkich zjawisk. In oznacza wszystko to, co ciemne, zimne, bierne, żeńskie i ujemne. Jang - to jasne, ciepłe, aktywne, męskie i dodatnie.

Elementy in i jang współistnieją w obrębie każdej rzeczy i zjawiska, ale ich natężenie zmienia się w czasie, pulsując w rytmie prawa przemian. Są sytuacje, w których powinniśmy działać zdecydowanie , są takie, które należy spokojnie przeczekać, nie reagując. Są chwile, w których czujemy się silni i twórczy, są i takie, kiedy nic się nie udaje, a każda praca wymaga od nas ogromnego wysiłku.

I-Cing pomaga nam zorientować się w tym, co się z nami dzieje oraz pozwala nam ujrzeć nasz los w kontekście przemian wszechświata i dzięki temu umożliwia nam zrozumienie i akceptację własnego życia. Nie odpowie nam może na nasze pytania tak precyzyjnie jak astrologia czy numerologia, ale pozwoli przyjrzeć się naszemu życiu z dystansem i odnaleźć w nim sens. Obcowanie z tego rodzaju wyrocznią jest bliższe raczej medytacji, niż intelektualnemu dyskursowi.

Wyrocznia I-Cing wykracza poza ramy indywidualnego przeznaczenia, jest bowiem źródłem informacji dotyczących aktualnego układu "sił" in i jang w całym wszechświecie, w którego kontekście tłumaczy się dopiero uzyskaną odpowiedź. Jest zatem bardziej kontemplacją nieustającej przemiany Tao, niż świadomym analizowaniem stanu rzeczywistości czy konkretnego problemu.

Korzystanie z I-Cingu uzmysławia nam łączność i wzajemną zależność, jaka istnieje pomiędzy nami a wszechświatem; pozwala dostrzec, w jaki sposób nasze decyzje, działania i wybory zmieniają kształt świata i same z kolei są przez rzeczywistość modyfikowane.

Wyrocznia I-Cingu jest dość skomplikowana i trudna w interpretacji, składa się bowiem na nią kilka elementów, których znaczenie trzeba odczytać z układu całości. Są to: heksagram (rysunek sześciu linii in i jang w odpowiedniej kombinacji), ideogram chiński (pusty znaczeniowo dla osób nie znających chińskiego), poetycki, metaforyczny obraz, ukazujący układ sił we wszechświecie oraz orzeczenie, czyli symboliczny komentarz. Dodatkowo opisane są znaczenia poszczególnych sześciu linii heksagramu, prócz tego pod uwagę trzeba wziąć znaczenie dwóch trigramów, składających się na dany heksagram.

Podstawową "jednostką znaczeniową" I-Cing są kategoria in, oznaczana graficznie linią przerywaną (-- --) oraz jang, oznaczaną linią ciągłą (------). Składają się one na osiem kombinacji (po trzy linie każda) - tak zwanych trigramów.

Trigramy te tworzą "rodzinę", składającą się z "mężczyzn" i "kobiet"

Układy złożone z dwóch trigramów dają w sumie 64 heksagramy, składające się na całość Księgi.

Procedura uzyskiwania wyroczni jest prosta. Potrzebne są do tego trzy jednakowe monety (najlepiej, jeśli są to tradycyjne chińskie monety z otworkiem w środku, ale można używać też innych monet, ważne tylko, aby stanowiły stały komplet, używany tylko do dywinacji). Pytający, po sformułowaniu problemu, miesza monety w zamkniętej dłoni (obu dłoniach) i wykonuje sześć rzutów, za każdym razem zbierając monety i ponownie je mieszając. Ważne jest, aby procedurze tej towarzyszyło stałe skupienie pytającego na jego problemie. Rzucając trzema monetami, możemy uzyskać cztery możliwe kombinacje układu orłów i reszek.

Tradycyjnie przyjęło się orłu przypisywać wartość 3, a reszce - 2. Sumując wartości trzech wyrzucanych monet możemy zatem otrzymać:

O R O = 3+2+3 = 8 co zapisujemy jako in -- --

R O R = 2+3+2 = 7 co zapisujemy jako jang ------

R R R = 2+2+2 = 6 co zapisujemy jako "stare in" --x--

O O O = 3+3+3 = 9 co zapisujemy jako "stare jang" --o--

Heksagram zmiany informuje nas o kierunku, w jakim zmierza rozwój sytuacji lub o ewentualnych skutkach naszych decyzji.

Pomocą w zrozumieniu mechanizmów przejścia od heksagramu podstawowego do heksagramu zmiany jest interpretacja tzw. linii zmiennych (czyli "starych in i jang"), którą odczytuje się z heksagramu podstawowego. Linie zmienne wskazują, jakie elementy sytuacji ulegną bądź powinny ulec zmianie, aby nastąpiło przejście do sytuacji opisanej przez heksagram zmiany.

I-Cing jest wyrocznią bardzo poetycką w formie, operującą językiem metafory i symbolu, dlatego jej praktykowaniem powinny zajmować się osoby posiadające dobre przygotowanie humanistyczne, syntetyczny umysł i wyrobioną intuicję. Są to cechy niezbędne - cała reszta zależy od opanowania wiedzy o symbolach I-Cingu i nauczenia się myślenia i widzenia świata w kategoriach jego porządku. No i oczywiście nauczenie się przekładania symbolicznych treści przepowiedni na język zrozumiały dla pytającego.

Dodatkowe informacje, dotyczące pierwotnej metody wróżenia z użyciem 50 łodyg krwawnika, szczegółowej historii Księgi, jej budowy, funkcji i filozofii, znajdzie czytelnik w opracowaniach, dołączonych do każdego wydania Księgi Przemian. Dodatkowo w tekście każdej księgi zawarte są podstawowe interpretacje heksagramów, obrazów oraz poszczególnych linii, które mogą być pomocne w odczytaniu sensu wyroczni.

ID - wg Freuda, część umysłu ludzkiego kierowana instynktami, związana z potrzebą natychmiastowego zaspokojenia przyjemności; uważana za nieświadomą część psychiki człowieka, będącą w konflikcie z ego i superego

IDEALIZM - w filozofii, kierunek przeciwstawny materializmowi, głoszący tezę o pierwotności ducha lub powszechnego rozumu, a wtórności materii (idealizm obiektywny) lub twierdzący, że świat realny nie istnieje niezależnie od poznania; świat ducha, idei istnieje obiektywnie, samotnie i niezależnie od materii (idealizm subiektywny)

IDEOPLASTIA - oznacza zdolność organizmu do urzeczywistnienia się w nim wyobrażenia (określonego stanu psychiczno-fizycznego). Proces ten następuje poprzez spełnienie własnego (autosugestia) lub postronnego nakazu. Termin ideoplastia wprowadził Julian Ochorowicz (1850-1917) fizyk i psycholog, pionier badań z dziedziny parapsychologii. Zdolność do ideoplastii bywa wrodzona, ale można je też wyćwiczyć i rozwinąć.

inteligencja - w psychologii, ogólny termin określający zdolności jednostki ludzkiej do rozumowania i rozwiązywania problemów, zwłaszcza w nowych sytuacjach; składa się z wielu umiejętności werbalnych i niewerbalnych, dlatego też wielu psychologów kwestionuje jednolite pojęcie inteligencji

introspekcja - obserwowanie, badanie własnych przeżyć psychicznych; samoobserwacja

INTROWERTYK jest zwrócony do swojego wnętrza, a jego zachowanie jest określone przez czynniki subiektywne. Dla introwertyka niebezpieczeństwo stanowi brak zrozumienia i przystosowania do świata zewnętrznego.

INTUICJA - jeden ze sposobów poznania polegający bardziej na przeczuciu niż logicznym rozumowaniu. Mówimy, że intuicja jest projekcją pochodzącą z głębokich warstw psychiki (podświadomości). Intuicyjnie odbieramy treści przekazywane nam na drodze pozaświadomej.

JASNOWIDZENIE - umiejętność postrzegania osób, przedmiotów i wydarzeń z pominięciem czasu i przestrzeni. Można obserwować zjawiska z przyszłości, jak również z przeszłości. Proces jasnowidzenia przebiega bez udziału narządów zmysłów fizycznych (wzrok, słuch, węch, dotyk, smak). Znanym polskim jasnowidzem był ksiądz Czesław Andrzej Klimuszko (1905-1980). Posiadał zdolność przechodzenia w stan jasnowidzenia w ciągu zaledwie kilku sekund.

JOGA - (sanskr. - zjednoczenie, medytacja), hinduski system filozoficzny wypracowany przez Patańdżalego, który żył około 150 p.n.e. w Gonda w prowincji Uttar Pradesh w Indiach; polecał on mistyczne zjednoczenie z osobą boską poprzez autohipnozę, medytację, która może przynieść wyzwolenie się z ograniczeń zmysłów przez przyjęcie pewnych postaw ciała i ascezę; na Zachodzie rodzaj gimnastyki wzorowanej na ćwiczeniach joginów hinduskich, mającej na celu odprężenie fizyczne i duchowe oraz złagodzenie stresów

KARMA - słowo pochodzenia sanskryckiego oznaczające działanie. Potocznie znane pod prawem przyczyny i skutku. Odnosi się do jednostek jak i do szerszych grup ogółu determinujących przeznaczenie (los). Człowiek czyniąc dobro i zło pociąga za sobą splot wydarzeń będący konsekwencją jego działań. Działanie dobre procentuje dobrem, zaś złe wraca i wikła dalej. proces zrozumienia i uwalniania karmy polega więc na ponoszeniu konsekwencji za swoje postępowanie. Z pojęciem karmy nierozerwalnie związana jest reinkarnacja.

KATALEPSJA - stan zesztywnienia, odrętwienia, któremu towarzyszy wzrost napięcia mięśni. Katalepsja bywa wykorzystywana w hipnozie estradowej do demonstracji zjawiska sztywnienia kończyn, które utrzymują zadane im ułożenie. Hipnotyzer może wywołać , a potem przywrócić normalny stan.

KOMPLEKS powstaje w wyniku traumy, czyli wstrząsu emocjonalnego powodującego oderwanie duchowe części osobowości. Treści psychiczne, które oderwały się od świadomości i wraz ze swoją energią zostały przeniesione (wyparte) do ciemnej sfery nieświadomości, mogą hamować lub popierać osiągnięcia świadome. Wdzierając się do świadomości kompleks działa jak obce ciało, przedstawiając sobą obraz zakłóconej sytuacji psychologicznej o silnym zabarwieniu emocjonalnym. Nie dając się pogodzić ze zwykłym stanem świadomości powoduje zakłócenia. Jest on elementem nieprzyswojonym, konfliktowym ale może być również bodźcem do większego wysiłku, otwierając nowe możliwości sukcesu.

Obecność kompleksu jego opis można ustalić metodą skojarzeń. Stwierdzono, że długość reakcji, brak odtworzenia itd. są określone przez stosunek słowa pobudzającego do kompleksu.

KOMPLEKS NIŻSZOŚCI - w psychologii, kompleks opisany przez Alfreda Adlera, polegający na poczuciu niższej wartości i słabości dzieci w stosunku do dorosłych; obecnie termin ten odnosi się do ogólnego poczucia niższości połączonego z wygórowanymi ambicjami, których lęk nie pozwala zrealizować

KRONIKA AKASZY - rodzaj kosmicznej pamięci, banku informacji w którym zapisane są wszystkie wydarzenia. Rozwijając odpowiednio zdolności parapsychiczne można czerpać z Kroniki Akaszy informacje. Słowo akasza pochodzi z sanskrytu (akaśia) i oznacza przenikająca (tu: dochodzącą do każdej informacji) substancję. W Kronice Akaszy zapisywane jest wszystko razem z myślami, ideami i emocjami.

KULTURA - w socjologii i antropologii, całokształt materialnego i duchowego rozwoju danego społeczeństwa lub grupy społeczne, na który oprócz sztuki, muzyki i literatury składają się umysłowość, wierzenia, zachowanie, zwyczaje, tradycje, obrządki, strój i język; dla socjologów i antropologów kultura jest podstawowym pojęciem stosowanym w opisie i analizie społeczności ludzkich

LEWITACJA - świadome bądź nieświadome zmniejszenie wagi ciała lub emisja przez żywe komórki ujemnego pola grawitacyjnego, które zmniejszają wagę ciała. Pierwsze opisy zjawiska pochodzą z roku 1505.

LĘK - uczucie trwogi, obawy przed czymś; w psychologii: szczególny rodzaj strachu występujący bez wyraźnych zagrożeń i przyczyn; jego źródła tkwią w nerwicowych konfliktach wewnętrznych

LIBIDO - wg psychologii Freuda, energia psychiczna lub siła życiowa, którą ma nawet niemowlę; libido przechodzi przez kilka stadiów, określonych przez Freuda jako: faza oralna, w której dziecko rozpoznaje wszystko za pomocą ust, faza analna, w której dziecko w pełni kontroluje własne ciało, oraz faza genitalna, kiedy instynkty seksualne znajdują upust w zewnętrznym okazywaniu miłości

LOGIKA - dział filozofii badający poprawne myślenie i argumentację; logika dedukcyjna dotyczy wynikania pewnych rzeczy lub zjawisk z innych; logika dzieli się na tradycyjną logikę arystotelesowską oraz logikę formalną, czyli symboliczną, rozwiniętą przez Friedricha Fregego i Bertranda Russella

MAGIA - w/g definicji zaproponowanej przez M. F. Longa: "Wszelka działalność wykraczająca poza zakres naszych praw fizycznych jest magią. Obojętnie czy chodzi o natychmiastowe wyleczenie, czy wywołanie zjawisk parapsychicznych, jak telepatia, jasnowidzenie itp. ..."

Należy odnotować, że wraz z postępem nauki liczba zjawisk uważanych za magiczne wyraźnie zmniejszyła się. Do magii sięgają korzenie wielu dziedzin wiedzy m.in. medycyny, chemii, astronomii. Wieloma zjawiskami uważnymi za magiczne zajmuje się obecnie psychologia i filozofia.

W tradycyjnym ujęciu magię możemy podzielić na białą (pozytywną) i czarną (negatywną, szkodliwą). Dodatkowe podziały to magia ceremonialna zwana też magią wysoką, magia rytualna, magia indiańska. Wyróżnić jeszcze można magię czerwoną (seksu) z elementami przetworzonego na jej potrzeby tantryzmu oraz szarą.

MANDALA - słowo to oznacza diagram w postaci koła lub okręgu z wpisanym kwadratem (czasem pięciokątem, gwiazdą). Mandale pojawiają się w wielu kręgach kulturowych symbolizując obszary wpływów sił kosmicznych i niebiańskich. Najczęściej z mandalą mamy doczynienia w obrzędach hinduizmu i buddyzmu tybetańskiego. Mandala była rysowana na ziemi, drewnie czy odpowiedniej tkanie, a nawet misternie usypywana z kolorowego piasku. Odpowiednio sporządzona mandala była punktem koncentracji energii. Obwód mandali stanowi granicę wpływu sił (ogólnie dobra i zła). Mandala jest uważana za kosmogram, mapę wszechświata służącą do medytacji.

MANTRA - to słowo lub zdanie wywołujące wibrację, która dostraja umysł do określonego poziomu energetycznego. Może być recytowana lub śpiewana, co ma miejsce w hinduizmie i buddyzmie w podczas praktyk medytacyjnych. Mantra działa podczas stosowania, a nie czytania. Najbardziej popularne mantry to: Om (Aum), Om Mani Pdme Hum, Om Namaha Shiwaya. Słowo Amen także jest mantrą tyle, że chrześcijańską. Mantry mogą być tworzone na różne sposoby - dostrajać umysł do wibracji radości, miłości ale też gniewu, złości i agresji.

MEDIA - wyraz ten jest używany w odniesieniu do ludzi, którzy posiedli zdolność komunikowania się i przekazywania informacji (najczęściej w czasie transu) w sposób paranormalny z duchami. Zjawiska jakie występują w czasie seansów spirytystycznych (wywoływania duchów) z udziałem mediów nazwano mediumizmem. Termin ten, choć określa całokształt zjawisk parapsychicznych, równie chętnie jest używany przez zwolenników spirytyzmu dla określenia kontaktów z duchami.

Media dzielimy powszechnie ze względu na "produkowane efekty" w czasie transu mediumicznego na dwa typy: media fizyczne i media psychiczne.

Pierwszy typ w czasie transu produkuje efekty typowo psychokinetyczne (ruch przedmiotów, samoczynne granie instrumentów, powiewy zimnego wiatru, różne odgłosy, zapachy itp.). Inaczej mówiąc medium fizyczne funkcjonuje jak kanał poprzez, który uruchamiane są czynności psychokinetyczne powodowane przez osobę nieżyjącą (jej ducha) Medium psychiczne odbiera określony rodzaj wrażeń psychicznych od ducha osoby zmarłej. Można wyróżnić następujące metody pracy dla mediów psychicznych:

medium popada w trans, w czasie którego zostaje owładnięte przez ducha. Jest to swoisty rodzaj rozszczepienia jaźni, w którym medium posługuje się zmienionym głosem, wyrazem twarzy czy wręcz inną osobowością będącą osobowością przywoływanego zmarłego. Duch może zawładnąć całym ciałem tak, iż można odnieść wrażenie, że osoba zmarła, a raczej jej duch, jest znów z nami. Dobrym przykładem ilustrującym powyższe jest film "Duch".

W czasie transu zgłasza się duch opiekun seansu - duch kontrolny, który pośredniczy w nawiązywaniu kontaktu z innymi duchami. Jest on określany jako istota pozacielesna.

Medium produkuje informację za pośrednictwem pisma automatycznego, rysunku itp. Zachowując przy tym cały czas świadomość i poczucie własnego JA.

Większość stanowią media psychiczne, chociaż eksperymenty z fizycznymi są bardziej widowiskowe. Najbardziej znanym medium fizycznym był urodzony w Szkocji Daniel D. Home (1833-1886). Już od wczesnej młodości potrafił produkować niezwykłe efekty w postaci stukotów i różnych dźwięków. Później umiał poruszać przedmioty, produkować chłodne podmuchy, odgłosy skrzypienia oraz lejącej się wody czy też grania instrumentów. Niezwykłe też były jego pokazy lewitacji, w których zwykle uczestniczyło dużo osób. Nigdy nie przyłapano go na żadnym oszustwie czy pozorowaniu efektów.

MEDYTACJA - inaczej to stan poszerzonej świadomości, który polega na wyłączeniu procesu myślenia i jednoczesnej koncentracji na przedmiocie medytacji. W czasie medytacji umysł ma pozostawać nie pobudzony emocjonalnie i odprężony. Powinien być wolny od wszelkich napięć, rozpraszających myśli, obrazów, i bezwysiłkowo skoncentrowany na temacie medytacji. W czasie medytacji można stosować mantrę (medytacja z mantrą), symbol lub mandalę. Systematyczna praktyka medytacji powoduje wzrost odporności na stresy, regulację ciśnienia tętniczego, spadek agresji oraz wzrost sił twórczych i kreatywności. Długotrwałe praktykowanie medytacji prowadzi do osiągnięcia wyższych stanów świadomości.

MEDYTACJA TRANSCENDENTALNA (TM) - to system medytacji z mantrą, który opracował współczesny psycholog indyjski Maharishi Mahesh Yogi. Sama czynność medytowania polega tutaj na siedzeniu z prostym kręgosłupem i zamkniętymi oczyma oraz powtarzanie indywidualnie wcześniej nadanej każdemu przez nauczyciela mantry.

MESMERYZM - to określenie wywodzi się od nazwiska niemieckiego lekarza F.A. Mesmera (1734-1815), a oznacza rodzaj terapii (dziś nazwalibyśmy to bioenergoterapią) opartej za istnieniu tzw. "magnetyzmu zwierzęcego". Według Mesmera choroba, to zachwianie wewnętrznej harmonii człowieka. Działając "fluidem uniwersalnym" można przywrócić w organizmie stan harmonii. Ludzi o takich właściwościach określał jako magnetyzerów. Do dnia dzisiejszego zachowały się pewne układy i ruchy rąk u bioenergoterapeutów, które wywodzą się z zaleceń Mesmera (pasy magneyczne oraz głaski).

MYŚLOKSZTAŁT - rodzaj formy energetycznej funkcjonującej na poziomie astralu (lub ciała astralnego człowieka). Myślokształt zawsze dąży do urzeczywistnienia się bądź do zamanifestowania się na planie fizycznym. Osoby obdarzone umiejętnością postrzegania aury są w stanie obserwować różne formy myślokształtów. Ich wielkość i kolor zależy od stanu emocji osoby, od której pochodzi. W zasadzie każda myśl o określonej silnej strukturze energetycznej (wibracji) może być już myślokształtem. Myślokształty mogą łączyć się zgodnie z regułą, iż podobne przyciąga podobne. Powstają wtedy grona myślokształtów pozytywnych lub częściej (niestety !!!) negatywnych o różnym zabarwieniu emocjonalnym (rodzaju wibracji). Człowiek może przyciągać do siebie te grona myślokształtów w zależności od nastroju psychofizycznego lub, gdy jest podatny, bezpośrednio im ulegać, co się objawia szybkimi zmianami nastroju (stany depresyjne, euforyczne itp.).

NADŚWIADOMOŚĆ - w/g nauki Huny jest to tzw. Wyższa Jaźń, która może cudownie działać na naszą korzyść poprzez właściwe zasilanie energia i składanie życzeń poprzez świadomość (Średnie Ja) i podświadomość (Niższe Ja). Inaczej mówiąc jest to rodzaj ducha opiekuńczego (Anioła Stróża), który czeka na nasze rozkazy (prośby ???). Jedyną świadomą drogą komunikacji z nadświadomością jest podświadomość, która na ogół nie chce komunikować się albo ma jakieś ale ... Brzmi to może niewiarygodnie ale szereg współczesnych terapii psychologicznych inną drogą i na bazie innych przesłanek sprowadza się do przełamania oporów i kodów złożonych w podświadomości. Najczęściej zresztą w procesie wychowania przez rodziców. Innymi słowy: taka terapia umożliwia bez większych oporów kontakt podświadomości z nadświadomością. Te mechanizmy znała doskonale Huna wcześniej od psychologii. Ogólnie pojęcie nadświadomości można odnieść do świadomości duchowej, kosmicznej, mistycznej czy tzw. Wyższego rzędu. Natomiast w ujęciu psychologicznym mówimy o nadświadomości jako o stanie docelowym rozwoju psychiki i osiągnięcia psychicznej pełni (w/g Maslowa, Junga, Assagioli i in.).

NARCYZM - (autoerotyzm), w psychologii, stan przesadnego samouwielbienia i dbałości o siebie, który może doprowadzić do zaburzeń umysłowych, zwłaszcza w nerwicach, psychozach i psychopatiach

NARZĘDZIA POZNAWCZE : myślenie, uczucie, intuicja i percepcja służą do uchwycenia i przetworzenia danych z zewnątrz i z wewnątrz. Myślenie i uczucie posługują się wartościowaniem, dlatego odgrywają podstawowa rolę. Każdego człowieka określa jedna, bardziej zróżnicowana, funkcja dominująca. Funkcje pomocnicze, słabiej uświadomione, działają infantylnie i impulsywnie. U neurotyków funkcja główna jest słabo rozwinięta, a na czoło wysuwa się funkcja, która z natury powinna pełnić pomocniczą rolę. Funkcje przyległe do siebie często występują w formach mieszanych.

NEUROZA jest wymuszaniem równowagi w organizmie, której brak spowodował nadmiernie jednostronny tryb życia a tym samym zbyt jednostronne funkcjonowanie psychiki (np. nadmierne myślenie lub nadmierna uczuciowość, stereotypowe zachowanie, wynikające z wychowania). Bezpośrednią przyczyną tej choroby jest zbyt duże nagromadzenie energii w nieświadomości, spowodowane nadmiarem wypartych treści.

U osób dojrzałych psychicznie stan neurozy może stymulować rozwój, poprzez ułatwienie kontaktu z nieświadomością. Patrz: libido, rozwój osobowości.

NERWICA - (neuroza), w psychologii, termin określający zaburzenia emocjonalne, np.: niepokój, depresje, natręctwa myślowe; głównym objawem są zmiany nastroju chorego; inaczej niż w psychozach, kontakt chorego z rzeczywistością nie jest zaburzony

NERWICA WOJENNA - (neuroza walki), rozmaite formy zaburzeń nerwowych dotykające żołnierzy narażonych na wielkie eksplozje i ekstremalny stres; po raz pierwszy zdiagnozowane podczas I wojny światowej

NERWOWE ZAŁAMANIE - ogólna nazwa określająca reakcje na długotrwały stres psychiczny; nie istnieje medyczny odpowiednik terminu nerwowe załamanie; pacjenci określający swój stan psychiczny jako nerwowe załamanie mogą przeżywać stany depresji, depresji maniakalnej, ogólnego niepokoju lub cierpieć na schizofrenię

NIEPOKÓJ- stan psychiczny charakteryzujący się silnym pobudzeniem, napięciem, trudnościami w koncentracji, brakiem równowagi wewnętrznej, będący normalną reakcją na sytuacje potencjalnie niebezpieczne; czasami może przybrać formę fobii, kiedy to cierpiący szczególnie boi się pewnego obiektu lub sytuacji

NIEŚWIADOMOŚĆ INDYWIDUALNA Przechowujemy w niej specyficzne treści, wynikające z historii życia osoby. Tutaj wypieramy doznania, urazy i obrazy, niewygodne w realizacji bieżących potrzeb i świadomych celów. Powoduje to gromadzenie energii, libido w nieświadomości. Stąd później powstają projekcje, które są mechanizmem obronnym naszej psychiki. W przypadku wylewu nieświadomych treści do świadomości, następuje psychoza. Patrz: projekcja, neuroza.

NIEŚWIADOMOŚĆ ZBIOROWA Najgłębsze treści nieświadomości stanowiące duchowe dziedzictwo rozwoju ludzkości, odziedziczone wraz z naszą strukturą mózgową. Są to reakcje na lęk, głód, relacje płci, postawa wobec śmierci.

OSOBOWOŚĆ - sposób zachowania się charakterystyczny dla danej jednostki w różnych sytuacjach; ogólnie wyróżnia się dwa typy osobowości: ekstrawertyczny i introwertyczny; zostały również opisane bardziej szczegółowe cechy zachowań, np. typ psychopatyczny (zachowanie aspołeczne)

PARAPSYCHOLOGIA - dziedzina wiedzy z pogranicza psychologii zajmująca się badaniem zdolności parapsychicznych. W ramach zainteresowań parapsychologii pozostają takie zjawiska jak: ESP (ang. extrasensory perception) - czyli postrzeganie pozazmysłowe (bez udziału zmysłów fizycznych), a w tej kategorii w szczególności psychokineza, jasnowidzenie, prekognicja, telepatia.

PEDOLOGIA - nauka zajmująca się rozwojem psychicznym i fizycznym dzieci i młodzieży

PERSONA Persona jest zwróconą na zewnątrz maską "ja", za pomocą której nawiązujemy kontakt ze światem zewnętrznym. Jest niezbędna do adekwatnego funkcjonowania w życiu codziennym. Stałe przystosowywanie persony do warunków zewnętrznych sprzyja zdrowiu psychicznemu. Jest to możliwe tylko wtedy gdy jesteśmy jej świadomi. Persona nie powinna się przekształcić w sztywną maskę, pod którą marnieje indywidualność. Ważne by była elastyczna i przepuszczalna, spełniająca rolę regulatora miedzy światem wewnętrznym i zewnętrznym .

PODŚWIADOMOŚĆ - w psychoanalizie, część osobowości znajdującej się poza zasięgiem świadomości człowieka; zawiera impulsy, podniety, pragnienia i popędy, zepchnięte ze świadomości i tłumione

PENTAGRAM - rodzaj pięcioramiennej gwiazdy rysowanej za jednym pociągnięciem bez odrywania ręki. Stosowany w praktykach magicznych do sprowadzania złych lub dobrych mocy.

PODŚWIADOMOŚĆ - w/g nauk Huny tzw. Niższa Jaźń, w której przechowywane są wszystkie wyobrażenia i związane z nimi emocje. Również tam poza progiem świadomości przebiegają procesy odbioru informacji podświadomej (np. jasnowidzenie, telepatia itp.). Również informacje zapomniane, wyparte lub stłumione ze świadomości są składowane w podświadomości.

POLE MORFOGENETYCZNE - w/g teorii jaką zaproponował angielski biolog Rupert Sheldrake jest to rodzaj pola informacyjnego, które steruje kodem genetycznym. Pole rozciąga się poza czasem i przestrzenią. Z tego pola można odbierać informacje, które mogą odbierać ludzie jednocześnie w różnych miejscach na ziemi. To tłumaczyłoby równoczesne pojawianie się tych samych idei i pomysłów a nawet zachowań na świecie. Dobrym przykładem ilustrującym to zjawisko jest historia wynalazków. I to nie tylko ta dawniejsza ale i współczesna.

POLE ŻYCIA - wprowadzenie tej nazwy zaproponowało dwóch naukowców z uniwersytetu Yale w 1935 roku dla swojej teorii elektrodynamicznego życia. Podstawowym jej założeniem jest istnienie różnych zmiennych i stałych pól (pole elektryczne itp.) wokół organizmów żywych. W dalszych badaniach odkryto, że pola te uczestniczą w regeneracji, wzroście i organizowaniu się materii, a także wymianie informacji wewnątrz struktury.

PREKOGNICJA - termin ten określa przewidywanie przyszłości w odniesieniu do konkretnej osoby jak i ogólnych trendów gospodarczych czy politycznych. Informacja zostaje przekazana w postaci np. snu proroczego, przeczucia, wizji.

PROJEKCJE są mechanizmem obronnym naszej psychiki polegającym na umieszczeniu subiektywnych form naszego procesu psychicznego na przedmiocie zewnętrznym. Projekcją jest zauroczenie, może być miłość,

PSYCHE - grecka personifikacja duszy pod postacią uskrzydlonej dziewczyny lub młodej kobiety; Afrodyta, zazdrosna o urodę Psyche, nakazała jej rodzicom, by wydali dziewczynę za mężczyznę, którego nie będzie jej wolno zobaczyć; kiedy jednak Psyche wbrew zakazowi zapaliła nocą światło, dostrzegła u swego boku boga miłości, Erosa

PSYCHIATRIA - dział medycyny zajmujący się rozpoznaniem i leczeniem zaburzeń psychicznych, przejawiających się w stanach neurotycznych: depresji, nadpobudliwości, histerii, a także zaburzeń psychotycznych (np. schizofrenii); kuracja psychiatryczna obejmuje analizę stanu chorego, podanie środków psychotropowych lub terapię elektrowstrząsową

PSYCHOANALIZA - kierunek w psychologii XX w., stworzony przez S. Freuda, wyjaśniający strukturę, funkcjonowanie i rozwój osobowości człowieka działaniem nieświadomych instynktów, popędów i dążeń, pozostających we wzajemnym konflikcie

PSYCHOFIZJOLOGIA - nauka o zależnościach między procesami psychicznymi i fizjologicznymi; psychologia fizjologiczna

PSYCHOFIZYKA - dział psychologii badający zależności między fizycznymi cechami bodźców a odpowiadającymi im cechami wrażeń umysłowych

PSYCHOLOG - specjalista w dziedzinie psychologii

PSYCHOKINEZA (telekineza) - jest to zdolność do wprawiania w ruch (energia kinetyczna) materii statycznej przy użyciu "sił psychicznych" niejako siłą woli na odległość. Zdolność do psychokinezy pojawia się najczęściej spontanicznie w okresie dojrzewania u dzieci. Jednym z najbardziej znanych na świecie medium psychokinetycznym jest Uri Geller (ur. 1946). Zasłynął on 23 listopada w 1973 roku po programie telewizji brytyjskiej, w którym demonstrował zjawisko telekinezy i wyginał metalowe przedmioty na odległość.

PSYCHOMETRIA - w ujęciu radiestezyjnym oznacza pomiar lub analizę czegoś lub kogoś bez posługiwania się środkami fizycznymi, jak również pięcioma zmysłami. Narzędziem pracy w psychometrii jest zwykłe wahadło, a przedmiotem najczęściej tzw. "świadek radiestezyjny" (fotografia osoby, ścinki włosów oraz paznokci, przedmiot lub ubranie osobistego użytku).

PSYCHOLOGIA - nauka zajmująca się badaniem zachowań ludzi i zwierząt; pierwsza pracownia eksperymentalna została założona w 1879 w Lipsku przez Wilhelma Wundta; zakres badań psychologii jest szeroki i obejmuje m.in. rolę instynktu, dziedziczności, środowiska i kultury, procesy odczuwania i postrzegania, metody uczenia się i zapamiętywania, przyczyny kształtowania się motywacji i emocji, funkcjonowanie myśli, inteligencji i języka

PSYCHOLOGIA DOŚWIADCZALNA - zastosowanie metod naukowych do badań procesów umysłowych i zachowania

PSYCHOLOGIA PRACY - nauka zajmująca się badaniem zachowań ludzkich w czasie pracy; obejmuje problemy związane z organizacją procesu pracy i głównymi metodami zarządzania; bada zależności między npracownikiem a stanowiskiem i warunkami pracy (ergonomia); zajmuje się też opracowywaniem testów pomocnych przy wyborze personelu

PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA - dział psychologii zajmujący się ogólnymi prawami rozwoju psychicznego, czynnikami, od których jest on uzależnionych, i fazami, jakie się daje w nim wyróżnić

PSYCHOLOGIA WYCHOWAWCZA - zastosowanie psychologii, głównie w szkołach; badanie osiągnięć dzieci, ich problemów z nauką oraz przystosowaniem do życia w grupie

PSYCHOPATIA - zaburzenia osobowości charakteryzujące się zachowaniem antyspołecznym (łamanie prawa przy użyciu siły fizycznej) i brakiem poczucia winy

PSYCHOSOMATYKA - dziedzina badań z pogranicza medycyny i psychologii, dotycząca przyczyn i leczenia chorób somatycznych związanych z przeżyciami psychicznymi.

PSYCHOTECHNIKA - dział psychologii zajmujący się badaniem określonych cech psychicznych człowieka w celu stwierdzenia przydatności i dokonania selekcji kandydatów do określonych zawodów, szkół, stanowisk

PSYCHOTERAPIA - metody leczenia zaburzeń psychicznych, głównie nerwic, polegające na oddziaływaniu na psychikę pacjenta poprzez sugestię, rady, uspokajanie, np. rozmowy, w odróżnieniu od leczenia farmakologicznego lub chirurgicznego

PSYCHOTRONIKA - jako interdyscyplina naukowa została powołana do istnienia na I Międzynarodowym Kongresie badań Psychotronicznych w Pradze w 1973 roku. Tam stwierdzono m.in. że zakres badań znacznie wyszedł poza ramy określone w definicji parapsychologii. Przybyło więcej elementów z najnowszej biofizyki. Obecnie mówimy, ze psychotronika zajmuje się badaniem wzajemnych zależności między organizmami żywymi, wzajemnym oddziaływaniem relacji organizm - otoczenie. Również dołączono tu procesy świadomościowe i biofizyczne a także z zakresu magii i okultyzmu.

PSYCHOZA - maniakalno-depresyjna choroba psychiczna, cechująca się występowaniem okresowych stanów maniakalnych i depresji psychicznych, po których mogą następować stany nieuzasadnionego podniecenia, nadpobudliwość; choroba może być uwarunkowana genetycznie; w niektórych przypadkach leczona przez podawanie litu. definicja funkcjonuje jako określenie zaburzeń psychicznych - chorób cechyjących sie występowaniem tzw. zaburzeń psychotycznych np. urojenia, omamy itp.

REINKARNACJA - inaczej ponowne zejście na ziemię duszy i wcielenie się w ciało fizyczne aby dalej udoskonalać się wewnętrznie (rozwój duchowy). Na jakość teraźniejszego wcielenia danego człowieka ma wpływ suma jego dokonań w poprzednich inkarnacjach. To znaczy suma jego uczynków w zakresie czynienia dobra i zła bezpośrednio rzutuje na rodzaj przeżyć jakich będzie doświadczał w nowym wcieleniu. Jego nowe życie jest konsekwencją tego co robił przedtem.. Wiarę w reinkarnację można spotkać w wielu kręgach kulturowych. Pierwsze wzmianki na ten temat znajdujemy w indyjskich Wedach. Również wierzono w nią w okresie wczesnego chrześcijaństwa do czasów drugiego soboru w

REPRESJA - (wyparcie), w psychologii, jeden z podstawowych mechanizmów obronnych jaźni, polegający na usunięciu ze świadomości popędów, myśli i konfliktów wywołujących lęk

RORSCHACHA TEST - w psychologii, metoda stawiania diagnozy na podstawie interpretacji przez badanego kształtu kleksów; określa rodzaj osobowości, stopień inteligencji i równowagi emocjonalnej; opracowany przez szwajcarskiego psychiatrę Hermanna Rorschacha (1884-1922)

ROZUM - (umysł), w filozofii zdolność, która pozwala człowiekowi myśleć, czuć i chcieć; ośrodek inteligencji i pamięci; także siła postrzegania i intelektu, w odróż nieniu od woli i emocji

ROZWÓJ OSOBOWOŚCI Towarzyszy mu żywy przepływ energii pomiędzy nieświadomością i świadomością. Ożywione, treści nieświadomości włączamy do świadomej części naszej psyche. To poznawanie, zrozumienie i przeżywanie funkcji i treści całej psychiki, czyli zbliżanie się do tego kim jesteśmy z natury. Jest również procesem oświecenia, rozwoju świadomości i światopoglądu. Rozwój światopoglądu to najlepsza droga pokonywania problemów. Na drodze oświacenia nie spychamy problemów do podświadomości lecz zmniejszamy, obserwując z innej perspektywy. Przebiega w samotności ponieważ wymaga wyodrębnienia się z grupy i powiedzenia TAK wewnętrznemu głosowi. Wyodrębniając się stajemy się jaźnią, naszą najbardziej wewnętrzną jednością. Przebiega w dwóch fazach: naturalnej, kiedy staramy się przystosować do świata zewnętrznego i kulturalnej: nastawionej na poszukiwanie ducha w głębi nieświadomości. Polega na przekształcaniu wszystkiego w swoje własne przeciwieństwo.

RÓWNOWAGA WEWNĘTRZNA Problemy życiowe i psychiczne pojawiają się gdy w naszej psychice nie ma równowagi, a nasze przystosowanie do życia, czyli stan wewnętrznego rozwoju, jest nazbyt jednostronne. W ten sposób na pewne aspekty życia jesteśmy nadmiernie uwrażliwieni, a innych nie rozumiemy, nie znamy, poruszamy się w nich na ślepo. Często też jednostronny rozwój powoduje, że w życiu niepotrzebnie idziemy na całość.

Konsekwencją jednostronnego rozwoju są: brak obiektywizmu, jednostronne oczekiwania, pukanie do niewłaściwych drzwi i niewłaściwe komunikowanie własnych potrzeb. Te nieadekwatne zachowania powodują porażki. W ten sposób doznajemy urazów psychicznych, nabawiamy się kompleksów, a problemy, których nie potrafimy zrealizować, spychamy do podświadomości. Nadmiar treści zepchniętych do podświadomości blokuje rozwój a często jest przyczyną nerwice, neurozy, etc...Warto podkreślić, że neuroza zawsze dąży do czegoś pozytywnego. Jest ona podnietą do walki o całość osobową. Dzięki neurozie ludzie zostają wytrąceni z apatii, bardzo często wbrew ich własnemu lenistwu.

Dlatego nieraz można sztucznie wywołać neurozę by odblokować rozwój i zapobiec większym problemom w przyszłości. Może to nie być przyjemne gdyż neuroza prawie zawsze wywołuje niepokój ponieważ stanowi zakłócenie równowagi psychicznej. Z neurozą walczymy poprzez aktywizowanie treści nieświadomych i przyswojenie ich świadomości. Służy temu kontemplacja własnych snów, kieliszek wina, obcowanie ze sztuka, rozwijanie intuicji.

Najwięcej kompleksów, ran nabawiamy się w dzieciństwie i młodości ponieważ z pełna ufnością i para w płucach idziemy do przodu. Pewna jednostronność postawy świadomej, w okresie wchodzenia w życie, jest nawet pożądana.

Dlatego nad wszystkim co powie psycholog, kolega, pani na przystanku powinniśmy się zastanawiać, by stymulować własny rozwój. Podejmując próbę zrozumienia oraz świadomego zaakceptowania postawy partnera rozwijamy podobną postawę w nas samych, ucząc się jednocześnie rozumieć bliźnich. Natomiast wszystko czego sobie nie uświadamiamy, rzutujemy na inne osoby i dopóki tych rzutowanych treści nie rozpoznamy w sobie, będziemy czynili z partnera kozła ofiarnego. Próba zrozumienia czyjegoś punktu widzenia ma zatem kluczowe znaczenie dla naszego rozwoju.

SELEKCJA PROSTA - proces podobny do selekcji naturalnej, ale odnoszący się wyłącznie do wyboru partnera w celu reprodukcji płciowej i uzyskania potomstwa; zachodzi, kiedy osobniki jednej płci (zwykle, choć nie zawsze, żeńskiej) występują w mniejszości; w związku z tym osobniki drugiej płci muszą konkurować między sobą, jeśli chcą być wybrane

SNY to regulująca funkcja nieświadomości, kompensacja, wyrównanie, sprostowanie świadomości, ładunek znaczeniowy skoncentrowany wyłącznie w nieświadomości. Rozchodzą się promieniście z centrum. Zatem centralne źródło snów najlepiej rozpoznać analizując grupę snów. Uświadomienie sobie źródła przerywa serię snów. Świadomość pozwala się wytresować, nieświadomość nie. Rzadkie są marzenia senne, których znaczenie jest zgodne ze świadomą orientacją śniącego.

Sny prospektywne - są nieświadomą antycypacją przyszłych wydarzeń, jakby wstępnym ćwiczeniem lub z góry nakreślonym planem.

Sny kompensacyjne - występują przy jednostronnej postawie świadomej, są wyrazem psychologicznego sterowania jednostki.

Fazy integracji treści nieświadomych:

1- obniżenie progu świadomości,

2 - treści nieświadome przenikają do snów, wizji, fantazji,

3 - dostrzeżenie ich i badanie w kontekście teraźniejszych i przeszłych sytuacji świadomości,

4 - przepracowanie i integracja treści nieświadomych.

SOCJOBIOLOGIA - poszukiwanie biologicznych podstaw dla wszystkich zachowań społecznych, z zastosowaniem genetyki populacyjnej do ewolucji zachowania włącznie; socjobiologia opiera się na założeniu całkowitego przystosowania, zawartego w pojęciu "samolubnego genu"; wbrew popularnym interpretacjom nie zakłada, że całe zachowanie jest zdeterminowane genetycznie

SOCJOPSYCHOLOGIA - dział psychologii zajmujący się procesami zachodzącymi w zespołach ludzkich, pozycją jednostek w grupie, ich rolą społeczną i wpływem na całość grupy; psychologia społeczna

sokratejska metoda - metoda nauczania wykorzystywana przez Sokratesa; jej celem było naprowadzenie uczniów na właściwe rozumowanie na temat etyki i polityki; polegała na zadawaniu pytań i wykazywaniu niekonsekwencji w odpowiedziach; metoda skutecznie obnażała błędy sofistów.

SPIRYTYZM - potocznie wiązany z wywoływaniem duchów na tzw. seansach spirytystycznych. We swej współczesnej postaci powstał w 1847 roku za sprawą dwóch małoletnich sióstr Margarett i Kate Fox. Otóż rodzina Foxów przeprowadziła się tego roku do mieszkania (drewniany domek) w Hydesville w stanie Nowy Jork. Nocą w owym domku były słyszalne różne hałasy, odgłosy i postukiwania, które czasami budziły domowników. Rok później hałas był jeszcze bardziej nieznośny. Którejś nocy dziewczynki zaczęły klaskać w dłonie pomiędzy postukiwaniami i o dziwo rytm stukotów dostosował się do rytmu klaskania. To był początek komunikacji z duchem. Dzięki stawianym prostym pytaniom na odpowiedź tak lub nie dowiedziano się, że hałasuje duch, który został zabity dla pieniędzy przez poprzedniego lokatora. Sprawdzona w archiwum historia domku potwierdziła te fakty, a w piwnicy znaleziono szkielet zamordowanego osobnika. Od tego czasu siostry Fox stają się sławne jako te co umieją rozmawiać z duchami i korzystają z tego zarabiając na duchach pieniądze. Później historia staje się bardziej zagmatwana bowiem jedna siostra oskarża drugą o oszustwo co daje im jeszcze większy rozgłos i zainteresowanie ich osobami. Niemniej jednak trzeba powiedzieć, że od tego czasu ten sposób komunikacji z duchami zaczął się rozwijać i udoskonalać. Powstały całe towarzystwa spirytystyczne badające rzetelnie to zagadnienie. Spirytyzm jako taki pozostaje nadal w sferze zainteresowań psychotroniki jednak bez wywoływania i prowokowania tych zjawisk w sposób zamierzony.

SPOŁECZEŃSTWO - w socjologii, poczucie jedności, płynące z przynależności do określonego miejsca, organizacji lub grupy społecznej; koncepcja społeczeństwa zdominowała myślenie w pierwszej połowie XX wieku i zainspirowała powstanie nowej dyscypliny nauk społecznych

SPOŁECZEŃSTWO MASOWE - część społeczeństwa (wraz z jego kulturą) poza ośrodkiem władzy i administracji państwowej; dla Marksa i Hegla była to ta grupa, wśród której szerzyła się prywata i materializm; Adam Smith wierzył jednak, że uświadomiony interes prywatny promuje powszechne korzyści; pisarze klasyczni i wcześniejsi teoretycy polityczni, jak John Locke, używali tego terminu dla określenia całego społeczeństwa

SPOŁECZNE NAUKI - grupa nauk akademickich; społeczne nauki badają przyczyny zachowań ludzkich, zarówno indywidualnych, jak i grupowych; termin stworzony przez XIX-wiecznego myśliciela francuskiego, Auguste'a Comte'a; obecnie obejmuje: socjologię, ekonomię, antropologię, nauki polityczne i psychologię

STATYSTYKA - gromadzenie dużych zbiorów danych dotyczących zjawisk gospodarczych, politycznych i socjologicznych, oraz interpretowanie ich, np. obliczanie średniej statystycznej powierzchni mieszkania na podstawie reprezentatywnej próbki; także gałąź matematyki stosowanej zajmująca się metodami matematycznymi używanymi przy obróbce i interpretacji danych statystycznych, korzystająca z metod rachunku prawdopodobieństwa

STEREOTYP - w socjologii, psychologii społecznej uproszczony, schematyczny obraz osoby, grupy lub społeczeństwa, oparty na uprzedzeniach raczej niż faktach, utrwalony przez tradycję

STRES - w psychologii, zdarzenie lub sytuacja, która mobilizuje psychiczne i emocjonalne siły organizmu; jego przyczyną może być przepracowanie, niepokój związany z egzaminami, brakiem pieniędzy, pracy, nieporozumieniami małżeńskimi, złymi warunkami życiowymi i ciągłym hałasem.

STYGMATY - zjawisko polega na samoistnym pojawianiu się na skórze przebarwień i krwistych plam a nawet broczących krwią ran. Stygmaty pojawiają się okresowo w wyniku bardzo głębokich mistycznych przeżyć najczęściej związanych z ukrzyżowaniem Chrystusa. Jednym z najbardziej znanych współczesnych stygmatyków był ojciec Pio.

SUGESTIA - wpływ jednego człowieka na drugiego w taki sposób, że ten zmienia swoje postępowanie lub przekonanie. Odbywa się to bez nakazu i racjonalnego przekonania go o słuszności co do sugestii często w sposób pozawerbalny.

superego - według Freuda, część umysłu ludzkiego, odpowiedzialna za etykę i narzucone sobie wzorce zachowania; scharakteryzowana jako forma świadomości panująca nad ego, wywołująca poczucie winy, kiedy łamany jest kodeks moralny

SYMBOL - może być obrazem treści archetypu lub treści bardziej zindywidualizowanych, jak np. wspomnienie z dzieciństwa. Symbole są przekazywane z nieświadomości za pomocą objawienia lub intuicji. Obrazy symboliczne spełniają również rolę transformatora treści procesu psychicznego

ŚWIADOMOŚĆ - pojecie występujące w wielu dziedzinach wiedzy związanej z nauką o człowieku takich jak psychologia, filozofia czy psychotronika. W ujęciu psychologicznym możemy powiedzieć, że w wyniku istnienia świadomości zostaje określony obraz siebie i otaczającego nas świata, które wzajemnie się warunkują. Również rezultatem funkcjonowania świadomości jest rejestrowanie i pojmowanie zjawisk występujących w tzw. rzeczywistości wewnętrznej i zewnętrznej. Głównym składnikiem świadomości jest poczucie JA (ego).

TALIZMAN - słowo pochodzące z języka arabskiego potocznie oznaczające przedmiot typu wisiorka lub breloczka mający przynosić szczęście noszącej go osobie, jak również stymulować ją energetycznie. Na ogół talizmany opracowuje się na podstawie indywidualnego horoskopu lub dobiera zgodnie ze znakiem zodiaku mającej nosić go osoby. Talizmany spotyka się w postaci wisiorów z kamieni szlachetnych lub korzeni oraz robione na specjalne zamówienie np. z miedzi, srebra lub innej kompozycji. Taki talizman trzeba specjalnie aktywować przed pierwszym użyciem. Talizman może mieć również formę graficzną, którą często spotkać można w Chinach. Dobrym tego przykładem jest Ho-Tu - chiński talizman szczęścia i harmonii. Wyrysowany bezpośrednio na ścianie pokoju w chińskim domu był gwarantem wszelkiej pomyślności w rodzinie. Można go też rysować na papierze i trzymać w mieszkaniu.

TAO Twórcą Taoizmu jest Lao-Tse (604-531 PNE). Poszukiwał on drogi, która złagodziła by skutki wojen feudalnych nękających ludzi. Rezultatem była książka, z 5000 słów, Tao-te-Ching. Taoizm początkowo był mieszaniną psychologii i filozofii życia, aż stał się w 440 roku naszej ery powszechną religią. Oprócz Buddyzmu i Konfucianismu Taoizm jest wielka religią Chińską, z liczbą ok. 20 mln wyznawców. Tao może znaczyć: droga, znaczenie, Bóg. Jeśli pojmujemy tao jako metodę albo jako drogę, na której ma być zjednoczone to, co zostało rozdzielone, to jesteśmy najbliżsi psychologicznej treści tego pojęcia.

TELEKINEZA - patrz psychokineza.

TELEPATIA - zjawisko przekazywania na odległość wyobrażeń wzrokowych, emocji, wrażeń zmysłowych i innych treści bez pomocy zmysłów fizycznych. Telepatia może wystąpić pomiędzy dwiema osobami jak też pomiędzy pojedynczym nadawcą, a grupą odbiorców. Nie zawsze też odbiorca jest świadomy odbioru informacji na drodze telepatii. Zjawisko telepatii dość szczegółowo badano w USA i w byłym Związku Radzieckim. Tam też prowadzono na szeroką skalę zakrojone eksperymenty z przekazem myśli i obrazu na odległość. W wyniku badań ustalono, że nie istnieje żadna przeszkoda materialna, która uniemożliwiałaby przekaz informacji. Również odległość nie stanowi granicy (eksperymenty kosmonauty E Mitchela w czasie lotu Apollo 14, przekazy z łodzi podwodnej i inne).

TELEPLASTIA - zjawisko występuje w czasie seansów mediumistycznych z udziałem mediów, które wydzielają ektoplazmę. Z tej substancji formują się twory w kształcie dłoni, twarzy, a nawet całych postaci ludzi lub zwierząt jak również przedmiotów.

TELEPORTACJA - zjawisko przemieszczania się przedmiotów z jednego miejsca do drugiego. Patrz aport. Również o teleportacji można mówić w rozumieniu przemieszczania się istot żywych (ludzi) z jednego określonego miejsca do drugiego ściśle określonego miejsca. Zjawisko teleportacji w odniesieniu do osób występuje niezwykle rzadko. Na ogół ma to związek z przelotem UFO lub manifestacją innych form i zjawisk energetycznych.

TEST- próba polegająca na stawianiu badanej osobie różnego rodzaju zadań, pytań itp., w celu określenia jej właściwości psychicznych, zdolności, sprawności itp.

TRANS - jest odmiennym stanem świadomości. Polega na silnej koncentracji uwagi i energii na przedmiocie zainteresowania. To skupienie jest tak silne, że osoba w stanie transu pomija inne bodźce docierające do jej zmysłów. Stąd trans wiążemy z zawężonym stanem świadomości. Taki stan utrudnia lub wręcz uniemożliwia właściwe postrzeganie rzeczywistości. Transom towarzyszy ogromna mobilizacja sił fizycznych organizmu, znieczulenie na ból, emitowanie silnych energii uzdrawiających lub destrukcyjnych. Pojawiają się zaburzenia świadomości związane z jakością (siłą) oddziaływania bodźców. Trudność w ocenie jak duża siła została użyta w określonym działaniu. Wiążę się to z przetasowaniem systemu wartości i czasowej niezdolności (na okres pozostawania w stanie transu) do rozróżniania źródeł i jakości informacji docierającej na przykład pojawiają się zaburzenia smaku, omamy słuchowe i wzrokowe itp. W trans można zapaść samoistnie jak również poprzez odpowiednie działania np. stosowanie halucynogenów, ceremonie szamańskie, medytacja, hipnoza itp.

TRANSCENDENTALNA MEDYTACJA - technika skupienia umysłu częściowo oparta na medytacji hinduskiej; osobom medytującym przydzielane są mantry (specjalne słowa lub frazy) do powtarzania przez dłuższy czas w celu zlikwidowania napięcia i uzyskania dobrego samopoczucia; na Zachodzie została przedstawiona przez Maharishi Mahesh Yogi, a w latach 60-tych spopularyzowana przez Beatlesów

WARUNKOWANIE - w psychologii, dwa główne prawa zmiany zachowania; w warunkowaniu klasycznym, opisanym przez Pawłowa, nowy bodziec połączony z bodźcem wywołującym reakcję bezwarunkową, może spowodować wystąpienie reakcji warunkowej; np. gdy przez dłuższy czas dźwięk dzwonka łączony jest z podawaniem pokarmu, sam dzwonek wzbudzi ślinotok nawet wtedy, gdy wyeliminowany zostanie bodziec w postaci pokarmu; w warunkowaniu sterowanym, opisanym przez Lee Thorndlike (1874- 1949) i B. S. Skinnera, nasilenie odruchu warunkowego może zostać wywołane poprzez następujące po nim wzmocnienie lub nagrodę

WUNDTYZM - kierunek w psychologii uznający obserwacje pomiarowe za pomocą instrumentów jako jedynie naukową metodę badań, dyskwalifikujący badania nielaboratoryjne określane na podstawie różnych statystyk: rejestru urodzeń i zgonów, spisu ludności; pierwsze ogólnonarodowe spisy ludności przeprowadzono w roku 1800 i 1801 w następujących państwach: Włochy, Hiszpania, Wielka Brytania, Irlandia i USA, a także w miastach: Londyn, Paryż, Wiedeń, Berlin, Nowy Jork

W treści wykorzystano materiały:

1.J. Prieur - "Symbole swiata" Warszawa 1982
2. Dzieło Zbiorowe - "Encyklopedia PWN t.1-4" Warszawa 1997
3. T.Honderich /red./ - "Encyklopedia Filozofii t. 1-2" Poznań 1999
4. P. Kowalski /red./ - "Leksykon Znaki Świata" Omen, Przesąd, Znaczenie Warszawa 1998
5. Cesare Ripa - "Ikonologia " Kraków 1992
6. Ewa Nowicka - Świat człowieka - Świat kultury" Warszawa 2006
7. Wojciech J.Burszta - "Antropologia Kultury" Poznań 1998
8. W. Tatarkiewicz - Słownik Symboli" Warszawa 1990
9. Praca Zbiorowa /F.K. Ehrhard i k. Friedrischs- Encyklopedia Mądrości Wschodu Warszawa 1997
10. Hans Biedermann - "Leksykon Symboli" Warszawa 2001

AMULET - słowo pochodzące z języka arabskiego potocznie oznaczające przedmiot typu wisiorka lub breloczka mający chronić noszącą go osobę przed różnymi złymi energiami i mocami (urokami). Często może być w formie medalionu noszonego na szyi lub małego skórzanego woreczka z odpowiednią kompozycją np. ziół i innych przedmiotów naturalnego pochodzenia.

APORT - również teleportacja - zjawisko polegające na przenikaniu różnych przedmiotów przez materię. Najczęściej występuje w miejscach odbywania się seansów spirytystycznych lub mediumicznych. Przedmioty znikają z jednego pomieszczenia aby pojawić się w sąsiednim. Dzieje się to bardzo szybko. Czasami można zaobserwować ruch takiego obiektu, który porusza się jakby rzucony z bardzo dużą siłą. Stąd czasami przedmioty aportowane ulegają fizycznemu uszkodzeniu w momencie zderzenia z podłogą, ścianą lub innym meblem. Tuż po przemieszczeniu obiekty aportowane mają wysoką temperaturę. Jedną z hipotez próbującą wyjaśnić zjawisko aportu jest teoria mówiąca o przyspieszeniu drgań struktury atomowej danego przedmiotu do takiej wartości, w której ulega ona rozpadowi i w takim stanie przemieszczenie jej przez dowolną strukturę materii stałej (np.: ściana budynku), a następnie spowolnienie drgań do wartości pozwalającej odtworzenie aportowanego przedmiotu. Przyjęcie tej hipotezy pozwala w zadowalający sposób wyjaśnić problem szybkiego ruchu oraz wysokiej temperatury obiektu bezpośrednio po aporcie. Nie wiadomo jedynie kto lub co jest zdolne w świadomy sposób tak oddziaływać na materię. Odwrotnością aportu jest asport.

ASPORT - nagłe zniknięcie w sposób paranormalny przedmiotu i pojawienie się w innym miejscu. Patrz aport.

ASTROLOGIA - jest niemal tak stara jak ludzkość. Najstarsze dowody na jej uprawianie pochodzą z wykopalisk w Egipcie, Mezopotamii, Indiach Chinach, w cywilizacjach Ameryki prekolumbijskiej i datowane są na ok. 4000 lat p.n.e. Już wtedy system był bardzo podobny do dzisiejszego i już wtedy zawierał podobne obserwacje i symboliki. Astrologia najstarszych cywilizacji służyła przede wszystkim prognozowaniu przyszłości na użytek polityki oraz - sporadycznie - do celów medycznych, oczywiście tylko dla najbogatszych członków społeczeństwa. Bardziej dostępna i dokładniejsza stała się dzięki szybkiemu rozwojowi niezbędnych dla jej uprawiania astronomicznych technik obserwacyjnych i obliczeniowych, co miało miejsce po 1000 roku p.n.e. Astrologia zaczęła służyć szerszym masom społeczeństwa, choć jednocześnie obniżył się jej poziom. Największą popularność zyskała w okresie wczesnego cesarstwa rzymskiego, gdy astrologów w samym tylko Rzymie liczyło się na tysiące. Nie cieszyła się jednak wielkim poważaniem społecznym. Do upadku astrologii pod koniec starożytności przyczynił się Kościół chrześcijański, zakazując uprawiania wszelkich sztuk wróżebnych. Astrologia, choć wygnana z Europy, rozwijała się jednak w krajach podbitych przez Arabów, gdzie wspomagał ją wspaniały rozkwit arabskiej medycyny, astronomii i filozofii. Stamtąd też, okrężną drogą trafiła do Europy w okresie gotyku. Za sprawą popierającego astrologiczny światopogląd św. Tomasza Akwinaty, trafiła na katedry uniwersytetów a ożywione dyskusje na jej temat toczyły się aż do połowy wieku XVIII, kiedy to nie umiała się obronić wobec skrajnego racjonalizmu Oświecenia. Trzecie, wielkie odrodzenie astrologii nastąpiło w czasach najnowszych, od lat 70-tych XIX w. Trwa ono do dziś. Astrologia zreformowała się, przejęła pewne elementy światopoglądu i metodologii naukowej i w takiej postaci staje się przedmiotem coraz poważniejszych studiów. Największą trudność, jaką stanowią dokładne obliczenia rozwiązano zaprzęgając do prac obliczeniowych komputery. System astrologiczny opiera się na założeniu, że nasze najbliższe kosmiczne otoczenie, czyli Słońce i krążące wokół niego planety mają jakiś wpływ na charakter i los człowieka. System składa się z czterech wielkich elementów:

- planety odpowiadają archetypom zachowań człowieka,

- znaki Zodiaku (podział ekliptyki na dwanaście odcinków po 30 st. każdy, na rysunku koło zewnętrzne) modyfikują działanie planet, są "królestwami" przez które archetypowi bohaterowie planetarni musza przejść w swej wędrówce,

- domy horoskopu (mówiąc w uproszczeniu, rzut Zodiaku na płaszczyznę horyzontu widzianego z miejsca zdarzenia i w momencie zdarzenia, na rysunku koło wewnętrzne, o nieregularnym podziale) określają system potrzeb człowieka i treść poszczególnych okresów życia,

- aspekty (odległości kątowe między planetami) określają aktualne napięcia wewnątrz systemu.

- Słońce rządzi znakiem Lwa

- Księżyc rządzi znakiem Raka

- Merkury rządzi znakami Bliźniąt i Panny

- Wenus rządzi znakami Byka i Wagi

- Mars rządzi znakami Barana i Skorpiona

- Jowisz rządzi znakami Strzelca i Ryb

- Saturn rządzi znakami Koziorożca i Wodnika

AURA - potocznie pod pojęciem aury rozumie się rodzaj specyficznej poświaty emanującej z żywych organizmów. Aura może być postrzegana przez osoby jasnowidzące lub po intensywnych treningach przez znaczną część osób. Widoczna jest w postaci świetlistej jasnej obwódki wokół ciała lub mglistej wielobarwnej poświaty. Naukowe podstawy badania aury stworzył angielski lekarz Walter J. Kilner (1847-1920), który był kierownikiem pracowni elektroterapii w Londynie. Trenował on widzenie aury za pomocą barwnych filtrów opartych o roztwór dicjaniny. Opisał on i porównał wiele szczegółów aury zdrowego i chorego człowieka w książce The Human Atmosphere (Ludzka atmosfera). Próby bezpośredniej rejestracji aury nie przyniosły właściwych rezultatów i metoda Kilnera z czasem została porzucona. Aurę można uwidocznić poprzez obraz wymuszonej emisji bioplazmy w fotografii kirlianowskiej.

AUTOSUGESTIA - czyli skłonność do akceptowania cudzych sądów jako własnych lub świadome oddziaływanie na własną wyobraźnię czy też zmiana sposobu myślenia aby uzyskać pożądane efekty wewnętrzne (np.: zahamowanie lub zmniejszenie bólu) albo zewnętrzne. Sugestia i autosugestia bywa często stosowana w procesie psychoterapii. Praca polega na usunięciu z podświadomości negatywnych myśli i kodów i wprowadzeniu na ich miejsce wzorców pozytywnych. Autosugestia jest często używana nieświadomie i powoduje wdrukowywanie kodów i myśli świadomie nie akceptowanych. Jedną z form autosugestii jest praca z afirmacjami. Doskonałe metody stosowania afirmacji i autosugestii w oparciu o nauki Kahunów opublikował Max Freedom Long. Bardziej współczesne opracowania (też dostępne w Polsce) to publikacje Evelin Monahan czy opis technik afirmacyjnych Louise Hay..

a posteriori - (z łacińskiego - od następnego), w logice wnioskowanie o przyczynach na podstawie skutków; przeciwstawne jest mu rozumowanie indukcyjne a priori

a priori - (z łacińskiego - po pierwsze) w logice wnioskowanie niezależne od doświadczenia; przeciwieństwo a posteriori

adleryzm - kierunek w psychoanalizie, który za główny motor działania człowieka uznaje dążenie do mocy, będące formą kompensacji niższości

alienacja - poczucie izolacji, bezsilności i wynikającej stąd frustracji; poczucie utraty kontroli nad własnym życiem, odsunięcia od społeczeństwa, a nawet od samego siebie; pojęcie rozwinięte przez niemieckich filozofów Hegla i Marksa, z których ostatni używał go do opisu i krytyki warunków, w jakich żyli robotnicy w społeczeństwie kapitalistycznym

analityczny - w filozofii, termin wywodzący się od Kanta; przeciwieństwo określenia "syntetyczny"; rozumowanie analityczne charakteryzuje się tym, iż nie dostarcza nowej wiedzy; np. ,,Wszyscy starzy kawalerowie są nieżonaci".

ANGST - (z niemieckiego - niepokój), emocjonalny stan niepokoju bez określonej przyczyny; w egzystencjalizmie termin ten odnosi się do ogólnego stanu niepokoju spowodowanego posiadaniem wolnej woli, czyli odpowiedzialnością za własne czyny

ANIMIZM - w psychologii i filozofii, cecha osobowości człowieka przypisująca ludzkie życie i zachowanie sile niematerialnej; w teorii religii, pojęcie istnienia rzeczywistości duchowej poza materialną; np. wiara w istnienie duszy jako tajemniczej kopii ciała, zdolnej do niezależnych działań, zarówno podczas życia, jak i po śmierci; w antropologii, wyobrażenie duchów zamieszkujących wszystkie zjawiska przyrody i wszystkie przedmioty

anemia - w naukach społecznych stan braku wzorców, stworzony przez łamanie powszechnie przyjętych standardów zachowania i moralności; pojęcie to zwykle odnosi się do sytuacji, w których wydaje się, że ład społeczny uległ załamaniu; rozwinął je francuski socjolog, Emile Durkheim

ANIMUS I ANIMA jest archetypem w naszej nieświadomości, reprezentującym obraz płci przeciwnej. Do czasu gdy poszczególne elementy naszej nieświadomości nie są zróżnicowane i przyswojone przez świadomość, cała nieświadomość mężczyzny ma formę kobiecą a nieświadomość kobiety męską; nasza dusza posiada barwę płci przeciwnej. Nieświadomość treści naszej psyche stwarza kapryśnych mężczyzn i męskie, oderwane od własnych instynktów, kobiety.
Możemy rozróżnić wewnętrzne {marzenia senne, fantazje} i zewnętrzne {projekcja naszych nieświadomych treści na kogoś z zewnątrz } formy przejawiania się animus i animusa. Zazwyczaj osoba, z którą się wiążemy jest tą, która łatwo może przejąć projekcję naszej animus/anima. Stąd wynika jej atrakcyjność.
Mężczyzna w życiu skłonny jest do poligamii, dlatego jego anima pojawia się w formie pojedynczej kobiety, często łączącej w sobie najróżniejsze cechy charakteru. Kobieta, która w swoim życiu nastawiona jest na jednego mężczyznę, w obrazach nieświadomości wykazuje skłonności poligamiczne.
Rozpoznając naszą animus/anima uświadamiamy sobie to co w naszej podświadomości należy do płci przeciwnej, podobnie jak uświadomienie sobie naszego cienia, umożliwia poznanie nam ciemnej strony naszej psyche.
Ponieważ persona i animus/anima wzajemnie się kompensują, to im bardziej skostniała jest nasza persona tym bardziej w sposób archaiczny i mało zróżnicowany działa animus/anima.
Patrz: persona, projekcja.

APATIA Utrata sensu życia jest często spotykanym przejawem apatii. Jest to specyficzny i dość powszechny typ neurozy, wywołany zachwianiem podstawowych wartości i dezorientacją psychiczną i duchową ludzi.
Inną przyczyną apatii może być nadmierne obniżenie poziomu energetycznego świadomości np. w wyniku jednostronnego trybu życia i wyparcia nazbyt dużej ilości treści psychicznych do podświadomości.
Ożywianie twórczych sił nieświadomości i wprowadzanie ich w świadome pole naszej psyche może stanowić próbę wyjścia ze stanu apatii.

ARCHETYPY Trudna do uświadomienia struktura krystaliczna, wypełniająca naszą nieświadomość, określająca odziedziczony sposób zachowania psychicznego. Archetypy stanowią skarbiec typowych przeżyć i doświadczeń ludzi. We wszystkich kulturach, mitologiach, bajkach motywy archetypów są niezmienne i zawsze należały do treści i najcenniejszych dóbr wszystkich religii świata. W początkowej fazie rozwoju archetypy wypełniające naszą nieświadomość nie są jeszcze zróżnicowane i wypełnione żadną indywidualną treścią. Rozwój polega na oświetlaniu i różnicowaniu archetypów, przez nadawanie im cech osobistych. Integracja archetypów ze świadomością oznacza rozbudzenie do nowego życia, wyprowadzenie jednostki z samotności i włączenie jej w odwieczny proces kosmiczny. Twórczość artystyczna jak obrazy symboliczne, przenośnie językowe, rzeźby polega na ożywianiu archetypów zastygłych w nieświadomości.
Patrz: symbol, sztuka.

asocjacja - łączenie się ze sobą wrażeń, wyobrażeń; związek między przedstawieniami polegający na tym, że przypomnienie lub uświadomienie sobie jednego z nich przywołuje na myśl inne; kojarzenie

automatyzm - wykonywanie czynności bez świadomości lub wiedzy, np. chodzenie i działanie podczas snu lub inne (względnie rzadkie) stany psychotyczne

autyzm - rzadko występujący syndrom; cechuje go niedorozwój języka lub zachowania społecznego; czasami jednak osoba przejawiająca autyzm okazuje oznaki wysokiej inteligencji w innych dziedzinach, uzdolnienia muzyczne itp.; przyczyna choroby jest nieznana; prawdopodobnie na jej powstanie ma wpływ szereg czynników, z możliwością dziedzicznego niedorozwoju mózgu

BEZSENNOŚĆ Bezsenności prawie zawsze towarzyszą bogate i niezbyt przyjazne sny. Często jej źródłem jest podświadoma obawa przed przenikaniem treści nieświadomych do naszej świadomości.

BILOKACJA - postrzeganie przez otoczenie fizycznej obecności danej osoby w danym miejscu mimo faktycznej jej obecności gdzie indziej. Inaczej mówiąc jest to umiejętność bycia jednocześnie w dwóch miejscach nawet bardzo oddalonych od siebie. Taki sobowtór, który się replikuje jest nie do odróżnienia. Jest tylko wyjątkowo blady i potrafi niespodziewanie zniknąć z miejsca, w którym się znajduje lub nawet w czasie prowadzenia rozmowy z przed oczu swojego rozmówcy. Sobowtór może istnieć przez krótki czas i nie jest w stanie podjąć normalnej samodzielnej egzystencji - musi powrócić do właściciela. Jego struktura jest uformowana z innego rodzaju materii do tej pory jeszcze nie zbadanego. Fenomen ten występuje stosunkowo rzadko i nie udało się pobrać próbki do badań. Niektórzy sądzą, że jest to coś podobnego do tworów z ektoplazmy. Nie mniej jednak taki świadomy sobowtór potrafi kontaktować się innymi osobami prowadząc swobodną rozmowę, oddziaływać na świat materialny tzn. np. przesuwać różne przedmioty czy otwierać drzwi. Jest wierną kopią swego właściciela posiadającą całą jego świadomość. Bilokacja może wystąpić spontanicznie, jak również można tę umiejętność wyćwiczyć. Znane przypadki bilokacji miały miejsce na ogół wtedy gdy obiekt znajdował się w stanie transu, głębokiej medytacji czy kontemplacji. Taki stan umożliwia przeniesienie świadomości do sobowtóra. Stąd takie samo zachowanie, pamięć i wszystkie inne cechy jakby był prawdziwą osobno. Jednym ze znanych przykładów bilokacji było zdarzenie jakie spotkało św. Alfonsa Liguori (1697-1787) biskupa diecezji Sant' Agata dei Goti. Otóż w roku 1774 biskup ciężko zachorował, tak iż przez kilka dni nie opuszczał swojej celi zapadając w rodzaj transu. Gdy odzyskał świadomość powiedział, że był w Rzymie przy łożu śmierci papieża Klemensa XIV. W tym czasie podróż do Rzymu zajmowała około czterech dni drogi. Bracia w klasztorze przyjęli tę informację z nie dowierzaniem przypuszczając, że to rodzaj majaków czy przewidzenia z momentów, kiedy leżał bez przytomności. Po kilku dniach dotarła do klasztoru wieść z Rzymu, że św. Alfons był widziany przy łożu umierającego papieża. Widziało go wielu żałobników i wielu z nim rozmawiało, a właściwie z jego sobowtórem o czym nie mieli pojęcia będąc przekonanym do końca, że mają przed sobą autentycznego Alfonsa Liguori.

BIOFEEDBACK - słowo pochodzenia angielskiego, dosłownie oznacza biologiczne sprzężenie zwrotne.

BIOMETR - przyrząd radiestezyjny w postaci diagramu lub tabelki z podziałką opracowany w latach trzydziestych przez francuskiego rediestetę M. Bovisa. Z pomocą biometru można dokonywać różnego rodzaju pomiarów wielkości fizycznych i niefizycznych np. analizy składu chemicznego substancji, zawartości czystego pierwiastka w rudzie czy w stopie metali. Również specjalne biometry znalazły zastosowanie w diagnostyce paramedycznej. Metodyką dokonywania pomiarów zajmuje się biometria zaliczana do teleradiestezji.

BIOPLAZMA - dynamiczny układ charakteryzujący się znacznym uporządkowaniem cząstek, obdarzonych ładunkiem elektrycznym (elektron, proton, jon) w strukturze półprzewodnika białkowego. Bioplazmę można porównać do plazmy związanej z procesami życia. Dla zaistnienia bioplazmy, z fizycznego punktu widzenia, potrzeba spełnienia warunku równowagi przeciwstawnych ładunków, a raczej cząstek o ładunku dodatnim i ujemnym (elektron, proton, jon). Plazma jest tworem, który dla swojego istnienia wymaga warunku ciągłego dostarczania energii. Istnienie bioplazmy jest związane i uwarunkowane reakcjami chemicznymi, które składają się na metabolizm. Bioplazma jest formą zmienną. Zmienia swój stan pod działaniem fal elektromagnetycznych, akustycznych i grawitacyjnych. Fale te dobrze rozchodzą się w bioplaźmie. Natomiast sama bioplazma jest jako taka niedostępna w badaniach. Skutkiem istnienia bioplazmy jest biopole, które można swobodnie badać. Bioplazma może występować również poza ciałem. Jej obecność poza granicami ciała fizycznego można ujawnić m.in. za pomocą elektrofotografii.

BIOPOLE - obszar przestrzeni, w którym występuje oddziaływanie bioplazmy. W takim ujęciu biopole można porównać do ciała eterycznego związanego z ciałem fizycznym człowieka. Osoby posiadające zdolność widzenia aury mogą obserwować biopole u innych w postaci mglistej lub promienistej otoczki wokół ciała. Biopole najłatwiej zaobserwować jest w okolicach ramion i głowy. Często na rysunkach osoby święte są przedstawiane jako postacie z jasnymi złotymi aureolami wokół głowy. Kolor odzwierciedla stan zdrowia, emocji i rodzaj myśli. Żółty (złoty) oznacza wysoki stopień rozwoju duchowego i umysłu. Zaburzenia kształtu i koloru biopola świadczą o chorobie organizmu często jeszcze nie ujawnionej w ciele fizycznym.

BIORYTMY -pod pojęciem biorytmów należy rozumieć rytmy biologiczne organizmów żywych tzw. zegar wewnętrzny Zadaniem tego zegara jest synchronizowanie procesów metabolizmu w cyklu dobowym (krótkim) i dłuższych okresach. Przykładem rytmów krótkich u człowieka może być rytm snu, dobowe zmiany temperatury itd. Rytm długi to np. cykl występowania miesiączki u kobiet. Pod hasłem biorytmów na ogół rozumie się te najbardziej popularne opracowane przez W. Fliesa (lekarza) określające indywidualne cykle aktywności fizycznej, emocjonalnej i intelektualnej. Biorytmy te liczymy od momentu urodzenia człowieka. Dużą wagę do rytmów biologicznych człowieka przywiązywali Chińczycy. Znajomość tych rytmów, a co za tym idzie zmiany aktywności narządów wewnętrznych były podstawowym warunkiem przeprowadzenia leczenia i skutecznych zabiegówtradycyjnej chińskiej akupunktury i akupresury.

BIOTRONIKA - stosunkowo młoda dziedzina wiedzy, która bada wpływ różnych czynników na organizmy żywe. Biotronika zajmuje się oddziaływaniem na człowieka i jego otoczenie metodami parapsychicznymi i bioinformacyjnymi oraz wpływem promieniowań typu fizycznego na materię. Podstawową metodą badawczą w biotronice jest szeroko rozumiana radiestezja.

behawioryzm - kierunek w psychologii XX w., oparty na pragmatyzmie, głoszący, że przedmiotem badań psychologicznych może być tylko dostrzegalne zachowanie się ludzi i zwierząt, nie zaś niedostępne dla obserwatora zjawiska psychiczne

charakterologia - dział psychologii zajmujący się badaniami nad kształtowaniem się, rozwojem, strukturą i zaburzeniami charakteru, jego związków z fizycznymi właściwościami organizmu, z wpływami środowiska i warunków społecznych

CIEŃ jest symbolem nieświadomości. W swojej wewnętrznej formie może być snem wyrażającym psychiczne cechy śniącego. W swojej zewnętrznej formie cień może być osobą z otoczenia, która staje się nosicielem projekcji naszych cech, wypartych do podświadomości. W ten to sposób często zwalamy winę na innych, żyjąc nadal w ciemnym świecie naszych złudzeń i neurozy. Należy uznać rzeczywistość cienia, nosiciela cech ukrytych w naszej podświadomości

cynicy - wyznawcy greckiej szkoły filozoficznej, założony w Atenach około 400 p.n.e. przez ucznia Sokratesa, Antystenesa, który głosił surową i prostą moralność oraz całkowitą pogardę dla przyjemności i wygód

CYRENAICY - wyznawcy jednej ze szkół greckich hedonizmu, doktryny zapoczątkowanej około 400 p.n.e. przez Arystypa z Cyreny; uważał on przyjemność za najwyższy cel życia ludzkiego, ale nauczał, że samokontrola i inteligencja są niezbędne w wyborze przyjemności

CZAKRAM - krąg, wir, centrum energetyczne w ciele człowieka. Wyróżniamy siedem głównych czakramów, które przetwarzają energię do zasilania ciał subtelnych człowieka. Są one umieszczone wzdłuż kręgosłupa ostatni siódmy czakram (koronny) znajduje parę centymetrów nad czubkiem głowy. Czakram może transformować energię w dwóch kierunkach: do wewnątrz i na zewnątrz. Poza głównymi czakramami istnieje wiele innych mających praktycznie dużo mniejsze znaczenie choć wykorzystywanych w różnych rodzajac terapii. Harmonijne funkcjonowanie czakramów ma duży wpływ na funkcje fizyczne i psychiczne człowieka. Również takie miejsca energetyczne zwane czakramami ziemi lub miejscami mocy można spotkać na powierzchni ziemi. Koncentruje się w nich pozytywne promieniowanie typu radiestezyjnego. Na ogół dawni budowniczowie wznosili w takich miejscach świątynie, a nawet całe osady. Takim przykładem jest Wawel, gdzie centrum miejsca mocy jest zlokalizowane w kaplicy św. Gedeona.

deizm - doktryna filozoficzno-religijna powstała w okresie oświecenia, uznająca Boga-Stwórcę, lecz odrzucająca wiarę w kierowanie przez Boga losami świata, wiarę w cuda i objawienia; deiści wierzyli, że Bóg jest źródłem prawa naturalnego, ale nie miesza się bezpośrednio do spraw świata, i że jedynym religijnym obowiązkiem człowieka jest cnota

defektologia - dział psychologii i pedagogiki specjalnej zajmujący się problemami wychowania i nauczania dzieci upośledzonych umysłowo i fizycznie

deontologia - dział etyki traktujący o obowiązkach moralnych; wartość etyczna danego działania zależy od zgodności z obowiązkiem, niezależnie od konsekwencji, jakie to działanie pociąga; etyka deontologiczna jest więc przeciwieństwem utylitaryzmu czy pragmatyzmu

determinizm - w filozofii, pogląd głoszący, że każde zdarzenie lub zjawisko jest jednoznaczne i nieuchronnie wyznaczone przez ogół warunków, w jakich występuje; zaprzeczenie wolności ludzkiego działania, wszystko bowiem podporządkowane jest zasadzie przyczyny i skutku; determinizm zaprzecza istnieniu wolnej woli, wyboru moralnego i odpowiedzialności

dewiacja - zboczenie z drogi, odchylenie od właściwego kierunku; w psychologii: nienormalne zachowanie, a więc takie, które obiega od przyjętych norm i praw społeczeństwa czy grupy

dialektyka - termin grecki, pierwotnie odnoszący się do sokratejskiej metody prowadzenia dyskusji za pomocą dialogu - dochodzenie do prawdy przez zestawianie i porównywanie przeciwstawnych stanowisk; dialektyka heglowska (nazwana tak od nazwiska niemieckiego filozofa Hegla) odnosi się do interpretacji zjawisk, w których sprzeczność między tezą i antytezą prowadzi do pojawienia się syntezy

DUSZA Wieloznaczny termin dusza nigdy nie został jasno zdefiniowany przez zachodnią myśl religijną, ale najogólniej zdaje się oznaczać istotę indywidualnej osobowości, trwałe istnienie - ego, które jest mniej lub bardziej niezależne od fizycznego ciała i posiada zdolność przetrwania po jego śmierci. Duszę uznaje się za czynnik osobowościowy odróżniający daną jednostkę od innych. Przypuszcza się, że składa się ona z elementów świadomości, umysłu, charakteru i wszystkiego tego, co stanowi psychiczną, niematerialną stronę ludzkiej istoty.

Ego - ( łacińskie - ja), w psychologii, ogólny termin określający procesy związane z jaźnią i z wyobrażeniem własnej osoby, obejmującym wartości i postawy; w psychoanalizie Freuda termin ten szczególnie odnosi się do tej części istoty ludzkiej, która odpowiada świadomym procesom poznawczym dotyczącym rzeczywistości i pozostaje w sprzeczności z id (instynktem) i superego (sferą o charakterze irracjonalnym)

egzystencjalizm - współczesny kierunek filozoficzny, wg którego sam fakt istnienia człowieka jest "absurdalny", to znaczy pozbawiony wszelkiego znaczenia; przedmiotem rozważań egzystencjalizmu jest problematyka indywidualnej egzystencji (jednostki ludzkiej) w świecie, głosząca, że ludzie, mając wolny wybór, są odpowiedzialni za własne działania oraz że są ich wyłącznymi sędziami; działanie to ma wpływ na innych, lecz istnienie drugiego człowieka nie jest istotne dla jednostki. Za twórcę egzystencjalizmu uważa się duńskiego filozofa Kierkegaarda; główni przedstawiciele: Martin Heidegger w Niemczech i Jean-Paul Sartre we Francji

EKSTERIORYZACJA - (ang. OBE - out body experience ) stan wyjścia świadomości poza ciało fizyczne. Proces wyjścia polega na wysunięciu się z obszaru ciała fizycznego jego sobowtóra eterycznego wraz wyższymi ciałami energetycznymi do astralu. Stąd potoczna nazwa "podróże astralne". W tym stanie czas i przestrzeń nie stanowią granicy. Z ciałem fizycznym istnieje cały czas połączenie za pomocą tzw. "sznura astralnego", który umożliwia bezpieczny powrót. Śmierć człowieka uważana jest za nieodwracalną podróż astralną w wyniku której następuje odłączenie "sznura astralnego". Duże zasługi badawcze dla wyjaśnienia zjawiska eksterioryzacji odniósł Amerykanin Robert A. Monroe (1915-1995), który doświadczał kontrolowanych stanów OBE. Swoje doświadczenia i przeżycia z podróży poza ciało zawarł w świetnych książkach Eksterioryzacja, Journeys Out of The Body (Podróże poza ciało), Far Journeys (Dalekie podróże).

epistemologia - teoria poznania, gnoseologia, dział filozofii, badający istotę poznania i starający się określić granice ludzkiego rozumu

ergonomia - nauka zajmująca się badaniem warunków pracy, dostosowaniem środowiska pracy, maszyn i urządzeń technicznych do potrzeb pracownika w celu zapewnienia mu najlepszych warunków do pracy; celem ergonomii jest poprawa wydajności pracy poprzez usunięcie źródeł zmęczenia

ETNOMETODOLOGIA - nauka o porządku społecznym i zwyczajach stosowanych przez ludzi w ich codziennym życiu, mająca na celu wyjaśnienie, jak rodzi się rzeczywistość i jak jest postrzegana; etnometodologowie stosują raczej eksperymenty i badania na małą skalę, aby zbadać dokładnie szczegóły życia społecznego i jego struktury (jak np. konwersacje), które ludzie zwykle przyjmują za rzeczy oczywiste - nie tworzą wielkich teorii społecznych

fetyszyzm - w medycynie, przeniesienie zainteresowania erotycznego na jakiś przedmiot, jak np. część ubrania, którego obecność (prawdziwa bądź wyimaginowana) jest nieodzowna dla zaspokojenia seksualnego

filozofia - rozważania na temat istoty bytu, źródeł ludzkiego poznania, zasad wartościowania, sensu życia i sposobów jego godnego prowadzenia, miejsca człowieka w świecie i jego poglądu na świat, obejmująca tradycyjnie historię filozofii, teorię poznania, ontologię, etykę, estetykę, psychologię i socjologię (na przełomie XIX i XX w. psychologia i socjologia wyodrębniły się jako osobne dyscypliny naukowe)

fobia - nieprzeparty, irracjonalny lęk przed określonymi przedmiotami lub sytuacjami, np. agorafobia - lęk otwartej przestrzeni, antropofobia - lęk przed tłumem, akrofobia - lęk wysokości, klaustrofobia - lęk przed przebywaniem w zamkniętym pomieszczeniu

formizm - stanowisko zajmowane przez przedstawicieli psychologii strukturalnej w sprawie charakteru i przebiegu zjawisk psychicznych

EKSTRAWERTYK nastawiony jest głównie na świat zewnętrzny i kieruje się uznawanymi normami społecznymi. Jednostronny ekstrawertyk może zagubić drogę do siebie, do swoich korzeni, stanowiących fundament każdego człowieka

EKTOPLAZMA - substancja wydzielana z ciała medium w czasie seansów spirytystycznych lub transu. Ektoplazma może przybierać różne kształty, które posiadają zdolność do wykonywania samoistnych ruchów. Obiekty powstałe z ektoplazmy (zjawy postaci, twarzy, rąk, zwierząt itp.) dają się fotografować i filmować. Laboratoryjne badania ektoplazmy wykazały, że jest to substancja o strukturze białkowej. Twory powstałe z ektoplazmy posiadają pewną masę. Medium w czasie takiego transu traci chwilowo na wadze tyle ile wynosi masa zjawy.

EMPATIA - uczuciowa zdolność utożsamiania się z odczuciami drugiej osoby.

FOTOGRAFIA KIRLIANOWSKA - (elektrofotografia) - metoda uzyskiwania oraz rejestrowania zjawisk świetlnych w obszarze naturalnej i wymuszonej emisji bioplazmy. Elektrofotografia polega na wytworzeniu zmiennego pola elektrycznego o wysokim napięciu (20 -100 kV) i częstotliwości (100kHz - 4 MHz). W obszarze wyładowania umieszcza się światłoczułą błonę fotograficzną rejestrującą powstałe zjawiska świetlne. Prekursorem elektrofotografii był Polak Jakub Jodko-Narkiewicz, który w roku 1896 publikuje zdjęcia rąk ludzkich. Zauważył on, że obrazy zmieniają się w zależności od emocji i stanu zdrowia osoby badanej. Niestety jego dokonania nie spotkały się z zainteresowaniem świata nauki i medycyny. Ponownie elektrofotografia "wraca" za sprawą Siemiona Dawidowicza Kirliana z Krasnodaru w 1939 roku. Kirlian pracował jako konserwator aparatury do masażu prądami wysokiej częstotliwości. Pewnego razu sprawdzając aparat w zaciemnionym pomieszczeniu zaobserwował pewien rodzaj wyładowań iskrowych pomiędzy szklaną elektrodą a skórą własnej ręki, którą to rękę opierał o elektrodę. Zjawisko zaciekawiło go i zaczął eksperymentować. Niedługo potem zaobserwował towarzyszącą wyładowaniom zmienność barw oraz ich wielkość. Umieszczając błonę światłoczułą sfotografował biopole. W wyniku dalszych eksperymentów odkrył, że ciało człowieka i inne żywe obiekty promieniują energię w polu wysokiej częstotliwości i można je fotografować. Tym razem ponowne odkrycie elektrofotografii przez Kirliana nie zostało pominięte. Wkrótce udoskonalona aparatura Kirliana stała się jednym z najważniejszych narzędzi, którymi Rosjanie dysponowali w badaniu energii życiowej. Dzięki fotografii kirlianowskiej uczeni rosyjscy odkryli kształt i charakterystyki wzorcowe pól energetycznych otaczających wszystkie obiekty żywe.

gestaltyzm - koncepcja jednolitej całości, która jest większa lub różna od sumy jej części składowych; dotyczy całkowitej struktury, której natury nie można wyjaśnić jedynie za pomocą analizy wchodzących w jej skład elementów; np. krzesło zostanie rozpoznane bez względu na duże różnice pomiędzy poszczególnymi krzesłami (rozmiar, kształt, kolor); po raz pierwszy pojęcia gestaltyzm użyto w Niemczech w dziedzinie psychologii około 1910

hedonizm - teoria etyczna mówiąca, iż przyjemność bądź szczęście jest lub powinno być głównym celem życia; w starożytnej Grecji hedonizm głosili cyrenajczycy, którzy utrzymywali, iż chwilowa przyjemność jest jedynym dobrem człowieka, oraz epikurejczycy, głoszący dążenie do przyjemności pod kierunkiem rozumu; współczesne filozofie hedonistyczne takich myślicieli brytyjskich, jak Jeremy Bentham czy J.S. Mill, uznają za cel życia raczej szczęście społeczeństwa niż jednostki

hermeneutyka - dyscyplina filozoficzna zajmująca się naturą rozumowania oraz interpretacją ludzkiego zachowania i tradycji społecznycch; poczynając od problemów interpretacji biblijnych hermeneutyka rozszerzyła swój krąg zainteresowań na wiele dziedzin, np. estetykę, teorię literatury i nauki ścisłe; duży wpływ na rozwój hermeneutyki wywarli niemieccy filozofowie, Wilhelm Dilthey (1833-1911) i Martin Heidegger

heurystyka - umiejętność wykrywania nowych faktów i związków między faktami, prowadząca do poznania nowych prawd; w informatyce, proces, w którym program komputerowy stara się udoskonalić swe działanie na podstawie własnego doświadczenia

hipnoterapia - wykorzystanie transu hipnotycznego i podatności na sugestie pod wpływem hipnozy w leczeniu stanów wynikających ze stresu, jak bezsenność i nadciśnienie, czy szkodliwych dla zdrowia nałogów

hipnoza - sztucznie wywołany stan odprężenia, w czasie którego wzrasta podatność na sugestię; osoba zahipnotyzowana może wykonywać polecenia nawet po przebudzeniu, może nie odczuwać bólu; hipnoza wykorzystuje się w leczeniu uzależnienia nikotynowego, bulimii oraz amnezji

hipoteza - naukowe pojęcie zjawiska i jego prawdopodobne wytłumaczenie; ulubiony termin zwolenników filozofa Karla Poppera, który twierdził, iż zaletą hipotezy naukowej jest możliwość stawiania wymiernych prognoz

histeria - wg Sigmunda Freuda zamiana dolegliwości psychicznych czy niepokoju na objawy fizyczne, jak paraliż, ślepota, ataki kaszlu, wymioty, złe samopoczucie; termin rzadko używany współcześnie

horoskop w astrologii Zachodu, wykres pozycji Słońca, Księżyca i planet w odniesieniu do znaków zodiaku, sporządzany w dniu narodzin człowieka w celu określenia jego charakteru i przepowiedzenia przyszłości

HUNA - dosłownie znaczy tyle co tajemnica. Dawna wiedza tajemna kapłanów z wysp Oceanii, którą na nowo odtworzył Max Freedom Long prowadząc badania na Hawajach. Kahuni rozpatrywali całokształt psychiki człowieka, co dopiero uczyniła współczesna psychologia głębi, wyróżniając w tym układzie trzy jaźnie odpowiednio Wyższa Jaźń - Nadświadomość, Średnia Jaźń - Świadomość i Niższa Jaźń - Podświadomość. Całość systemu zasadza się na działaniu sugestii i modlitwy oraz posługiwaniu się odpowiednim rodzajem energii. M. F. Long założył w 1948 roku stowarzyszenie pod nazwą Huna Research Associates, które działało na terenie Stanów, Europy i Australii. Stowarzyszenie miało wielu członków na całym świecie i wydawało swój biuletyn. Na bazie własnych doświadczeń i podróży oraz eksperymentów członków stowarzyszenia powstały kolejne tomy dzieła pod wspólnym tytułem Magia Hahunów .

I-CING - Księga Przemian (I-Cing) jest systemem dywinacyjnym pochodzącym spoza obszaru naszej kultury. Jej korzenie sięgają pradawnej filozofii chińskiej i wróżebnych szkół "in-jang". Według legend w swym pierwotnym kształcie pojawiła się w XII w. pne. Ostateczną postać nadał jej w V w. pne. Konfucjusz, który powiązał nauki szkoły "in-jang", opisujące świat jako cykliczną przemianę pierwiastków in i jang z przejętą z filozofii Lao-tsego ideą Tao, jako nadrzędnego porządku owych przemian.
Ostatecznie wyrocznia Księgi przybrała postać 64 heksagramów (układów sześciu linii, będących kombinacjami dwóch podstawowych linii in i jang), z których każdy posiada swoją nazwę i opisuje symbolicznie aspekty różnych sytuacji. Dlatego do wróżenia niezbędny jest egzemplarz Księgi, która w Polsce doczekała się kilku wydań. Najbardziej popularna jest Księga pod redakcją pp. Zyska i Kryga oraz - zupełnie odmienna w poetyce - wersja opracowana przez O. Sobańskiego. Pojawiło się też wreszcie długo oczekiwane wydanie Richarda Wilhelma, bez wątpienia zawierające najrzetelniejszy i najobszerniejszy wykład filozofii i dywinacji I-Cing, jednak ze względu na cenę i drobiazgowość opracowania, należy uznać je raczej za pozycję dla kolekcjonerów i profesjonalistów.
System I-Cing opiera się na tradycyjnej filozofii taoistycznej, która zakłada, że działaniem wszechświata kieruje bezosobowa, wszechobecna siła - Tao. Opisuje on działanie człowieka w rzeczywistości, która jest wiecznym stawaniem się, przemianą kategorii in i jang.
In i jang są dwiema postaciami bytu, dwiema podstawowymi kategoriami klasyfikacji wszelkich zjawisk. In oznacza wszystko to, co ciemne, zimne, bierne, żeńskie i ujemne. Jang - to jasne, ciepłe, aktywne, męskie i dodatnie.
Elementy in i jang współistnieją w obrębie każdej rzeczy i zjawiska, ale ich natężenie zmienia się w czasie, pulsując w rytmie prawa przemian. Są sytuacje, w których powinniśmy działać zdecydowanie , są takie, które należy spokojnie przeczekać, nie reagując. Są chwile, w których czujemy się silni i twórczy, są i takie, kiedy nic się nie udaje, a każda praca wymaga od nas ogromnego wysiłku.
I-Cing pomaga nam zorientować się w tym, co się z nami dzieje oraz pozwala nam ujrzeć nasz los w kontekście przemian wszechświata i dzięki temu umożliwia nam zrozumienie i akceptację własnego życia. Nie odpowie nam może na nasze pytania tak precyzyjnie jak astrologia czy numerologia, ale pozwoli przyjrzeć się naszemu życiu z dystansem i odnaleźć w nim sens. Obcowanie z tego rodzaju wyrocznią jest bliższe raczej medytacji, niż intelektualnemu dyskursowi.
Wyrocznia I-Cing wykracza poza ramy indywidualnego przeznaczenia, jest bowiem źródłem informacji dotyczących aktualnego układu "sił" in i jang w całym wszechświecie, w którego kontekście tłumaczy się dopiero uzyskaną odpowiedź. Jest zatem bardziej kontemplacją nieustającej przemiany Tao, niż świadomym analizowaniem stanu rzeczywistości czy konkretnego problemu.
Korzystanie z I-Cingu uzmysławia nam łączność i wzajemną zależność, jaka istnieje pomiędzy nami a wszechświatem; pozwala dostrzec, w jaki sposób nasze decyzje, działania i wybory zmieniają kształt świata i same z kolei są przez rzeczywistość modyfikowane.
Wyrocznia I-Cingu jest dość skomplikowana i trudna w interpretacji, składa się bowiem na nią kilka elementów, których znaczenie trzeba odczytać z układu całości. Są to: heksagram (rysunek sześciu linii in i jang w odpowiedniej kombinacji), ideogram chiński (pusty znaczeniowo dla osób nie znających chińskiego), poetycki, metaforyczny obraz, ukazujący układ sił we wszechświecie oraz orzeczenie, czyli symboliczny komentarz. Dodatkowo opisane są znaczenia poszczególnych sześciu linii heksagramu, prócz tego pod uwagę trzeba wziąć znaczenie dwóch trigramów, składających się na dany heksagram.
Podstawową "jednostką znaczeniową" I-Cing są kategoria in, oznaczana graficznie linią przerywaną (-- --) oraz jang, oznaczaną linią ciągłą (------). Składają się one na osiem kombinacji (po trzy linie każda) - tak zwanych trigramów.

Trigramy te tworzą "rodzinę", składającą się z "mężczyzn" i "kobiet"

Układy złożone z dwóch trigramów dają w sumie 64 heksagramy, składające się na całość Księgi.
Procedura uzyskiwania wyroczni jest prosta. Potrzebne są do tego trzy jednakowe monety (najlepiej, jeśli są to tradycyjne chińskie monety z otworkiem w środku, ale można używać też innych monet, ważne tylko, aby stanowiły stały komplet, używany tylko do dywinacji). Pytający, po sformułowaniu problemu, miesza monety w zamkniętej dłoni (obu dłoniach) i wykonuje sześć rzutów, za każdym razem zbierając monety i ponownie je mieszając. Ważne jest, aby procedurze tej towarzyszyło stałe skupienie pytającego na jego problemie. Rzucając trzema monetami, możemy uzyskać cztery możliwe kombinacje układu orłów i reszek.
Tradycyjnie przyjęło się orłu przypisywać wartość 3, a reszce - 2. Sumując wartości trzech wyrzucanych monet możemy zatem otrzymać:

O R O = 3+2+3 = 8 co zapisujemy jako in -- --

R O R = 2+3+2 = 7 co zapisujemy jako jang ------

R R R = 2+2+2 = 6 co zapisujemy jako "stare in" --x--

O O O = 3+3+3 = 9 co zapisujemy jako "stare jang" --o--

Jeżeli w wylosowanym przez nas heksagramie znajdą się linie "starego in" lub "starego jang", to będziemy mogli na ich podstawie wyznaczyć tzw. heksagram zmiany. Tworzymy go przepisując na nowo heksagram podstawowy, zmieniając linie "starego in" na linie jang, a linie "starego jang" na linie in. Ilustruje to poniższy przykład:
Heksagram zmiany informuje nas o kierunku, w jakim zmierza rozwój sytuacji lub o ewentualnych skutkach naszych decyzji.
Pomocą w zrozumieniu mechanizmów przejścia od heksagramu podstawowego do heksagramu zmiany jest interpretacja tzw. linii zmiennych (czyli "starych in i jang"), którą odczytuje się z heksagramu podstawowego. Linie zmienne wskazują, jakie elementy sytuacji ulegną bądź powinny ulec zmianie, aby nastąpiło przejście do sytuacji opisanej przez heksagram zmiany.
I-Cing jest wyrocznią bardzo poetycką w formie, operującą językiem metafory i symbolu, dlatego jej praktykowaniem powinny zajmować się osoby posiadające dobre przygotowanie humanistyczne, syntetyczny umysł i wyrobioną intuicję. Są to cechy niezbędne - cała reszta zależy od opanowania wiedzy o symbolach I-Cingu i nauczenia się myślenia i widzenia świata w kategoriach jego porządku. No i oczywiście nauczenie się przekładania symbolicznych treści przepowiedni na język zrozumiały dla pytającego.
Dodatkowe informacje, dotyczące pierwotnej metody wróżenia z użyciem 50 łodyg krwawnika, szczegółowej historii Księgi, jej budowy, funkcji i filozofii, znajdzie czytelnik w opracowaniach, dołączonych do każdego wydania Księgi Przemian. Dodatkowo w tekście każdej księgi zawarte są podstawowe interpretacje heksagramów, obrazów oraz poszczególnych linii, które mogą być pomocne w odczytaniu sensu wyroczni.

id - wg Freuda, część umysłu ludzkiego kierowana instynktami, związana z potrzebą natychmiastowego zaspokojenia przyjemności; uważana za nieświadomą część psychiki człowieka, będącą w konflikcie z ego i superego

idealizm - w filozofii, kierunek przeciwstawny materializmowi, głoszący tezę o pierwotności ducha lub powszechnego rozumu, a wtórności materii (idealizm obiektywny) lub twierdzący, że świat realny nie istnieje niezależnie od poznania; świat ducha, idei istnieje obiektywnie, samotnie i niezależnie od materii (idealizm subiektywny)

IDEOPLASTIA - oznacza zdolność organizmu do urzeczywistnienia się w nim wyobrażenia (określonego stanu psychiczno-fizycznego). Proces ten następuje poprzez spełnienie własnego (autosugestia) lub postronnego nakazu. Termin ideoplastia wprowadził Julian Ochorowicz (1850-1917) fizyk i psycholog, pionier badań z dziedziny parapsychologii. Zdolność do ideoplastii bywa wrodzona, ale można je też wyćwiczyć i rozwinąć.

introspekcja - obserwowanie, badanie własnych przeżyć psychicznych; samoobserwacja

INTROWERTYK jest zwrócony do swojego wnętrza, a jego zachowanie jest określone przez czynniki subiektywne. Dla introwertyka niebezpieczeństwo stanowi brak zrozumienia i przystosowania do świata zewnętrznego.

INTUICJA - jeden ze sposobów poznania polegający bardziej na przeczuciu niż logicznym rozumowaniu. Mówimy, że intuicja jest projekcją pochodzącą z głębokich warstw psychiki (podświadomości). Intuicyjnie odbieramy treści przekazywane nam na drodze pozaświadomej.

IQ - (skrót od ang. intelligence quotient - iloraz inteligencji), stosunek liczbowy wieku umysłowego do wieku fizycznego danej osoby pomnożony przez 100; wynik testu równy 100 a 10 punktów uważa się za przeciętny

JASNOWIDZENIE - umiejętność postrzegania osób, przedmiotów i wydarzeń z pominięciem czasu i przestrzeni. Można obserwować zjawiska z przyszłości, jak również z przeszłości. Proces jasnowidzenia przebiega bez udziału narządów zmysłów fizycznych (wzrok, słuch, węch, dotyk, smak). Znanym polskim jasnowidzem był ksiądz Czesław Andrzej Klimuszko (1905-1980). Posiadał zdolność przechodzenia w stan jasnowidzenia w ciągu zaledwie kilku sekund.

joga - (sanskr. - zjednoczenie, medytacja), hinduski system filozoficzny wypracowany przez Patańdżalego, który żył około 150 p.n.e. w Gonda w prowincji Uttar Pradesh w Indiach; polecał on mistyczne zjednoczenie z osobą boską poprzez autohipnozę, medytację, która może przynieść wyzwolenie się z ograniczeń zmysłów przez przyjęcie pewnych postaw ciała i ascezę; na Zachodzie rodzaj gimnastyki wzorowanej na ćwiczeniach joginów hinduskich, mającej na celu odprężenie fizyczne i duchowe oraz złagodzenie stresów

KARMA - słowo pochodzenia sanskryckiego oznaczające działanie. Potocznie znane pod prawem przyczyny i skutku. Odnosi się do jednostek jak i do szerszych grup ogółu determinujących przeznaczenie (los). Człowiek czyniąc dobro i zło pociąga za sobą splot wydarzeń będący konsekwencją jego działań. Działanie dobre procentuje dobrem, zaś złe wraca i wikła dalej. proces zrozumienia i uwalniania karmy polega więc na ponoszeniu konsekwencji za swoje postępowanie. Z pojęciem karmy nierozerwalnie związana jest reinkarnacja.

KATALEPSJA - stan zesztywnienia, odrętwienia, któremu towarzyszy wzrost napięcia mięśni. Katalepsja bywa wykorzystywana w hipnozie estradowej do demonstracji zjawiska sztywnienia kończyn, które utrzymują zadane im ułożenie. Hipnotyzer może wywołać , a potem przywrócić normalny stan.

KOMPLEKSK powstaje w wyniku traumy, czyli wstrząsu emocjonalnego powodującego oderwanie duchowe części osobowości. Treści psychiczne, które oderwały się od świadomości i wraz ze swoją energią zostały przeniesione (wyparte) do ciemnej sfery nieświadomości, mogą hamować lub popierać osiągnięcia świadome. Wdzierając się do świadomości kompleks działa jak obce ciało, przedstawiając sobą obraz zakłóconej sytuacji psychologicznej o silnym zabarwieniu emocjonalnym. Nie dając się pogodzić ze zwykłym stanem świadomości powoduje zakłócenia. Jest on elementem nieprzyswojonym, konfliktowym ale może być również bodźcem do większego wysiłku, otwierając nowe możliwości sukcesu.
Obecność kompleksu jego opis można ustalić metodą skojarzeń. Stwierdzono, że długość reakcji, brak odtworzenia itd. są określone przez stosunek słowa pobudzającego do kompleksu.

kompleks niższości - w psychologii, kompleks opisany przez Alfreda Adlera, polegający na poczuciu niższej wartości i słabości dzieci w stosunku do dorosłych; obecnie termin ten odnosi się do ogólnego poczucia niższości połączonego z wygórowanymi ambicjami, których lęk nie pozwala zrealizować

KRONIKA AKASZY - rodzaj kosmicznej pamięci, banku informacji w którym zapisane są wszystkie wydarzenia. Rozwijając odpowiednio zdolności parapsychiczne można czerpać z Kroniki Akaszy informacje. Słowo akasza pochodzi z sanskrytu (akaśia) i oznacza przenikająca (tu: dochodzącą do każdej informacji) substancję. W Kronice Akaszy zapisywane jest wszystko razem z myślami, ideami i emocjami.

kultura - w socjologii i antropologii, całokształt materialnego i duchowego rozwoju danego społeczeństwa lub grupy społeczne, na który oprócz sztuki, muzyki i literatury składają się umysłowość, wierzenia, zachowanie, zwyczaje, tradycje, obrządki, strój i język; dla socjologów i antropologów kultura jest podstawowym pojęciem stosowanym w opisie i analizie społeczności ludzkich

LEWITACJA - świadome bądź nieświadome zmniejszenie wagi ciała lub emisja przez żywe komórki ujemnego pola grawitacyjnego, które zmniejszają wagę ciała. Pierwsze opisy zjawiska pochodzą z roku 1505.

lęk - uczucie trwogi, obawy przed czymś; w psychologii: szczególny rodzaj strachu występujący bez wyraźnych zagrożeń i przyczyn; jego źródła tkwią w nerwicowych konfliktach wewnętrznych

libido - wg psychologii Freuda, energia psychiczna lub siła życiowa, którą ma nawet niemowlę; libido przechodzi przez kilka stadiów, określonych przez Freuda jako: faza oralna, w której dziecko rozpoznaje wszystko za pomocą ust, faza analna, w której dziecko w pełni kontroluje własne ciało, oraz faza genitalna, kiedy instynkty seksualne znajdują upust w zewnętrznym okazywaniu miłości

logika - dział filozofii badający poprawne myślenie i argumentację; logika dedukcyjna dotyczy wynikania pewnych rzeczy lub zjawisk z innych; logika dzieli się na tradycyjną logikę arystotelesowską oraz logikę formalną, czyli symboliczną, rozwiniętą przez Friedricha Fregego i Bertranda Russella

MAGIA - w/g definicji zaproponowanej przez M. F. Longa: "Wszelka działalność wykraczająca poza zakres naszych praw fizycznych jest magią. Obojętnie czy chodzi o natychmiastowe wyleczenie, czy wywołanie zjawisk parapsychicznych, jak telepatia, jasnowidzenie itp. ..."
Należy odnotować, że wraz z postępem nauki liczba zjawisk uważanych za magiczne wyraźnie zmniejszyła się. Do magii sięgają korzenie wielu dziedzin wiedzy m.in. medycyny, chemii, astronomii. Wieloma zjawiskami uważnymi za magiczne zajmuje się obecnie psychologia i filozofia.
W tradycyjnym ujęciu magię możemy podzielić na białą (pozytywną) i czarną (negatywną, szkodliwą). Dodatkowe podziały to magia ceremonialna zwana też magią wysoką, magia rytualna, magia indiańska. Wyróżnić jeszcze można magię czerwoną (seksu) z elementami przetworzonego na jej potrzeby tantryzmu oraz szarą.

MANDALA - słowo to oznacza diagram w postaci koła lub okręgu z wpisanym kwadratem (czasem pięciokątem, gwiazdą). Mandale pojawiają się w wielu kręgach kulturowych symbolizując obszary wpływów sił kosmicznych i niebiańskich. Najczęściej z mandalą mamy doczynienia w obrzędach hinduizmu i buddyzmu tybetańskiego. Mandala była rysowana na ziemi, drewnie czy odpowiedniej tkanie, a nawet misternie usypywana z kolorowego piasku. Odpowiednio sporządzona mandala była punktem koncentracji energii. Obwód mandali stanowi granicę wpływu sił (ogólnie dobra i zła). Mandala jest uważana za kosmogram, mapę wszechświata służącą do medytacji.

MANTRA - to słowo lub zdanie wywołujące wibrację, która dostraja umysł do określonego poziomu energetycznego. Może być recytowana lub śpiewana, co ma miejsce w hinduizmie i buddyzmie w podczas praktyk medytacyjnych. Mantra działa podczas stosowania, a nie czytania. Najbardziej popularne mantry to: Om (Aum), Om Mani Pdme Hum, Om Namaha Shiwaya. Słowo Amen także jest mantrą tyle, że chrześcijańską. Mantry mogą być tworzone na różne sposoby - dostrajać umysł do wibracji radości, miłości ale też gniewu, złości i agresji.

MEDIA - wyraz ten jest używany w odniesieniu do ludzi, którzy posiedli zdolność komunikowania się i przekazywania informacji (najczęściej w czasie transu) w sposób paranormalny z duchami. Zjawiska jakie występują w czasie seansów spirytystycznych (wywoływania duchów) z udziałem mediów nazwano mediumizmem. Termin ten, choć określa całokształt zjawisk parapsychicznych, równie chętnie jest używany przez zwolenników spirytyzmu dla określenia kontaktów z duchami.
Media dzielimy powszechnie ze względu na "produkowane efekty" w czasie transu mediumicznego na dwa typy: media fizyczne i media psychiczne.
Pierwszy typ w czasie transu produkuje efekty typowo psychokinetyczne (ruch przedmiotów, samoczynne granie instrumentów, powiewy zimnego wiatru, różne odgłosy, zapachy itp.). Inaczej mówiąc medium fizyczne funkcjonuje jak kanał poprzez, który uruchamiane są czynności psychokinetyczne powodowane przez osobę nieżyjącą (jej ducha) Medium psychiczne odbiera określony rodzaj wrażeń psychicznych od ducha osoby zmarłej. Można wyróżnić następujące metody pracy dla mediów psychicznych:

medium popada w trans, w czasie którego zostaje owładnięte przez ducha. Jest to swoisty rodzaj rozszczepienia jaźni, w którym medium posługuje się zmienionym głosem, wyrazem twarzy czy wręcz inną osobowością będącą osobowością przywoływanego zmarłego. Duch może zawładnąć całym ciałem tak, iż można odnieść wrażenie, że osoba zmarła, a raczej jej duch, jest znów z nami. Dobrym przykładem ilustrującym powyższe jest film "Duch".

§ w czasie transu zgłasza się duch opiekun seansu - duch kontrolny, który pośredniczy w nawiązywaniu kontaktu z innymi duchami. Jest on określany jako istota pozacielesna.

§ medium produkuje informację za pośrednictwem pisma automatycznego, rysunku itp. Zachowując przy tym cały czas świadomość i poczucie własnego JA.

MEDYTACJA - inaczej to stan poszerzonej świadomości, który polega na wyłączeniu procesu myślenia i jednoczesnej koncentracji na przedmiocie medytacji. W czasie medytacji umysł ma pozostawać nie pobudzony emocjonalnie i odprężony. Powinien być wolny od wszelkich napięć, rozpraszających myśli, obrazów, i bezwysiłkowo skoncentrowany na temacie medytacji. W czasie medytacji można stosować mantrę (medytacja z mantrą), symbol lub mandalę. Systematyczna praktyka medytacji powoduje wzrost odporności na stresy, regulację ciśnienia tętniczego, spadek agresji oraz wzrost sił twórczych i kreatywności. Długotrwałe praktykowanie medytacji prowadzi do osiągnięcia wyższych stanów świadomości.

MEDYTACJA TRANSCENDENTALNA (TM) - to system medytacji z mantrą, który opracował współczesny psycholog indyjski Maharishi Mahesh Yogi. Sama czynność medytowania polega tutaj na siedzeniu z prostym kręgosłupem i zamkniętymi oczyma oraz powtarzanie indywidualnie wcześniej nadanej każdemu przez nauczyciela mantry.

MESMERYZM - to określenie wywodzi się od nazwiska niemieckiego lekarza F.A. Mesmera (1734-1815), a oznacza rodzaj terapii (dziś nazwalibyśmy to bioenergoterapią) opartej za istnieniu tzw. "magnetyzmu zwierzęcego". Według Mesmera choroba, to zachwianie wewnętrznej harmonii człowieka. Działając "fluidem uniwersalnym" można przywrócić w organizmie stan harmonii. Ludzi o takich właściwościach określał jako magnetyzerów. Do dnia dzisiejszego zachowały się pewne układy i ruchy rąk u bioenergoterapeutów, które wywodzą się z zaleceń Mesmera (pasy magneyczne oraz głaski).

MYŚLOKSZTAŁT - rodzaj formy energetycznej funkcjonującej na poziomie astralu (lub ciała astralnego człowieka). Myślokształt zawsze dąży do urzeczywistnienia się bądź do zamanifestowania się na planie fizycznym. Osoby obdarzone umiejętnością postrzegania aury są w stanie obserwować różne formy myślokształtów. Ich wielkość i kolor zależy od stanu emocji osoby, od której pochodzi. W zasadzie każda myśl o określonej silnej strukturze energetycznej (wibracji) może być już myślokształtem. Myślokształty mogą łączyć się zgodnie z regułą, iż podobne przyciąga podobne. Powstają wtedy grona myślokształtów pozytywnych lub częściej (niestety !!!) negatywnych o różnym zabarwieniu emocjonalnym (rodzaju wibracji). Człowiek może przyciągać do siebie te grona myślokształtów w zależności od nastroju psychofizycznego lub, gdy jest podatny, bezpośrednio im ulegać, co się objawia szybkimi zmianami nastroju (stany depresyjne, euforyczne itp.).

NADŚWIADOMOŚĆ - w/g nauki Huny jest to tzw. Wyższa Jaźń, która może cudownie działać na naszą korzyść poprzez właściwe zasilanie energia i składanie życzeń poprzez świadomość (Średnie Ja) i podświadomość (Niższe Ja). Inaczej mówiąc jest to rodzaj ducha opiekuńczego (Anioła Stróża), który czeka na nasze rozkazy (prośby ???). Jedyną świadomą drogą komunikacji z nadświadomością jest podświadomość, która na ogół nie chce komunikować się albo ma jakieś ale ... Brzmi to może niewiarygodnie ale szereg współczesnych terapii psychologicznych inną drogą i na bazie innych przesłanek sprowadza się do przełamania oporów i kodów złożonych w podświadomości. Najczęściej zresztą w procesie wychowania przez rodziców. Innymi słowy: taka terapia umożliwia bez większych oporów kontakt podświadomości z nadświadomością. Te mechanizmy znała doskonale Huna wcześniej od psychologii. Ogólnie pojęcie nadświadomości można odnieść do świadomości duchowej, kosmicznej, mistycznej czy tzw. Wyższego rzędu. Natomiast w ujęciu psychologicznym mówimy o nadświadomości jako o stanie docelowym rozwoju psychiki i osiągnięcia psychicznej pełni (w/g Maslowa, Junga, Assagioli i in.).

narcyzm - (autoerotyzm), w psychologii, stan przesadnego samouwielbienia i dbałości o siebie, który może doprowadzić do zaburzeń umysłowych, zwłaszcza w nerwicach, psychozach i psychopatiach

NARZĘDZIA POZNAWCZE : myślenie, uczucie, intuicja i percepcja służą do uchwycenia i przetworzenia danych z zewnątrz i z wewnątrz. Myślenie i uczucie posługują się wartościowaniem, dlatego odgrywają podstawowa rolę. Każdego człowieka określa jedna, bardziej zróżnicowana, funkcja dominująca. Funkcje pomocnicze, słabiej uświadomione, działają infantylnie i impulsywnie. U neurotyków funkcja główna jest słabo rozwinięta, a na czoło wysuwa się funkcja, która z natury powinna pełnić pomocniczą rolę. Funkcje przyległe do siebie często występują w formach mieszanych.

NEUROZA jest wymuszaniem równowagi w organizmie, której brak spowodował nadmiernie jednostronny tryb życia a tym samym zbyt jednostronne funkcjonowanie psychiki (np. nadmierne myślenie lub nadmierna uczuciowość, stereotypowe zachowanie, wynikające z wychowania). Bezpośrednią przyczyną tej choroby jest zbyt duże nagromadzenie energii w nieświadomości, spowodowane nadmiarem wypartych treści.
U osób dojrzałych psychicznie stan neurozy może stymulować rozwój, poprzez ułatwienie kontaktu z nieświadomością. Patrz: libido, rozwój osobowości.

nerwica - (neuroza), w psychologii, termin określający zaburzenia emocjonalne, np.: niepokój, depresje, natręctwa myślowe; głównym objawem są zmiany nastroju chorego; inaczej niż w psychozach, kontakt chorego z rzeczywistością nie jest zaburzony

nerwica wojenna - (neuroza walki), rozmaite formy zaburzeń nerwowych dotykające żołnierzy narażonych na wielkie eksplozje i ekstremalny stres; po raz pierwszy zdiagnozowane podczas I wojny światowej

nerwowe załamanie - ogólna nazwa określająca reakcje na długotrwały stres psychiczny; nie istnieje medyczny odpowiednik terminu nerwowe załamanie; pacjenci określający swój stan psychiczny jako nerwowe załamanie mogą przeżywać stany depresji, depresji maniakalnej, ogólnego niepokoju lub cierpieć na schizofrenię

niepokój - stan psychiczny charakteryzujący się silnym pobudzeniem, napięciem, trudnościami w koncentracji, brakiem równowagi wewnętrznej, będący normalną reakcją na sytuacje potencjalnie niebezpieczne; czasami może przybrać formę fobii, kiedy to cierpiący szczególnie boi się pewnego obiektu lub sytuacji

NIEŚWIADOMOŚĆ INDYWIDUALNA Przechowujemy w niej specyficzne treści, wynikające z historii życia osoby. Tutaj wypieramy doznania, urazy i obrazy, niewygodne w realizacji bieżących potrzeb i świadomych celów. Powoduje to gromadzenie energii, libido w nieświadomości. Stąd później powstają projekcje, które są mechanizmem obronnym naszej psychiki. W przypadku wylewu nieświadomych treści do świadomości, następuje psychoza. Patrz: projekcja, neuroza.

NIEŚWIADOMOŚĆ ZBIOROWA Najgłębsze treści nieświadomości stanowiące duchowe dziedzictwo rozwoju ludzkości, odziedziczone wraz z naszą strukturą mózgową. Są to reakcje na lęk, głód, relacje płci, postawa wobec śmierci.

osobowość - sposób zachowania się charakterystyczny dla danej jednostki w różnych sytuacjach; ogólnie wyróżnia się dwa typy osobowości: ekstrawertyczny i introwertyczny; zostały również opisane bardziej szczegółowe cechy zachowań, np. typ psychopatyczny (zachowanie aspołeczne)

PARAPSYCHOLOGIA - dziedzina wiedzy z pogranicza psychologii zajmująca się badaniem zdolności parapsychicznych. W ramach zainteresowań parapsychologii pozostają takie zjawiska jak: ESP (ang. extrasensory perception) - czyli postrzeganie pozazmysłowe (bez udziału zmysłów fizycznych), a w tej kategorii w szczególności psychokineza, jasnowidzenie, prekognicja, telepatia.

pedologia - nauka zajmująca się rozwojem psychicznym i fizycznym dzieci i młodzieży

PERSONA Persona jest zwróconą na zewnątrz maską "ja", za pomocą której nawiązujemy kontakt ze światem zewnętrznym. Jest niezbędna do adekwatnego funkcjonowania w życiu codziennym. Stałe przystosowywanie persony do warunków zewnętrznych sprzyja zdrowiu psychicznemu. Jest to możliwe tylko wtedy gdy jesteśmy jej świadomi. Persona nie powinna się przekształcić w sztywną maskę, pod którą marnieje indywidualność. Ważne by była elastyczna i przepuszczalna, spełniająca rolę regulatora miedzy światem wewnętrznym i zewnętrznym .

podświadomość - w psychoanalizie, część osobowości znajdującej się poza zasięgiem świadomości człowieka; zawiera impulsy, podniety, pragnienia i popędy, zepchnięte ze świadomości i tłumione

PENTAGRAM - rodzaj pięcioramiennej gwiazdy rysowanej za jednym pociągnięciem bez odrywania ręki. Stosowany w praktykach magicznych do sprowadzania złych lub dobrych mocy.

PODŚWIADOMOŚĆ - w/g nauk Huny tzw. Niższa Jaźń, w której przechowywane są wszystkie wyobrażenia i związane z nimi emocje. Również tam poza progiem świadomości przebiegają procesy odbioru informacji podświadomej (np. jasnowidzenie, telepatia itp.). Również informacje zapomniane, wyparte lub stłumione ze świadomości są składowane w podświadomości.

POLE MORFOGENETYCZNE - w/g teorii jaką zaproponował angielski biolog Rupert Sheldrake jest to rodzaj pola informacyjnego, które steruje kodem genetycznym. Pole rozciąga się poza czasem i przestrzenią. Z tego pola można odbierać informacje, które mogą odbierać ludzie jednocześnie w różnych miejscach na ziemi. To tłumaczyłoby równoczesne pojawianie się tych samych idei i pomysłów a nawet zachowań na świecie. Dobrym przykładem ilustrującym to zjawisko jest historia wynalazków. I to nie tylko ta dawniejsza ale i współczesna.

POLE ŻYCIA - wprowadzenie tej nazwy zaproponowało dwóch naukowców z uniwersytetu Yale w 1935 roku dla swojej teorii elektrodynamicznego życia. Podstawowym jej założeniem jest istnienie różnych zmiennych i stałych pól (pole elektryczne itp.) wokół organizmów żywych. W dalszych badaniach odkryto, że pola te uczestniczą w regeneracji, wzroście i organizowaniu się materii, a także wymianie informacji wewnątrz struktury.

PREKOGNICJA - termin ten określa przewidywanie przyszłości w odniesieniu do konkretnej osoby jak i ogólnych trendów gospodarczych czy politycznych. Informacja zostaje przekazana w postaci np. snu proroczego, przeczucia, wizji.

PROJEKCJE są mechanizmem obronnym naszej psychiki polegającym na umieszczeniu subiektywnych form naszego procesu psychicznego na przedmiocie zewnętrznym. Projekcją jest zauroczenie, może być miłość,

Psyche - grecka personifikacja duszy pod postacią uskrzydlonej dziewczyny lub młodej kobiety; Afrodyta, zazdrosna o urodę Psyche, nakazała jej rodzicom, by wydali dziewczynę za mężczyznę, którego nie będzie jej wolno zobaczyć; kiedy jednak Psyche wbrew zakazowi zapaliła nocą światło, dostrzegła u swego boku boga miłości, Erosa

psychiatria - dział medycyny zajmujący się rozpoznaniem i leczeniem zaburzeń psychicznych, przejawiających się w stanach neurotycznych: depresji, nadpobudliwości, histerii, a także zaburzeń psychotycznych (np. schizofrenii); kuracja psychiatryczna obejmuje analizę stanu chorego, podanie środków psychotropowych lub terapię elektrowstrząsową

psychoanaliza - kierunek w psychologii XX w., stworzony przez S. Freuda, wyjaśniający strukturę, funkcjonowanie i rozwój osobowości człowieka działaniem nieświadomych instynktów, popędów i dążeń, pozostających we wzajemnym konflikcie

psychofizjologia - nauka o zależnościach między procesami psychicznymi i fizjologicznymi; psychologia fizjologiczna

psychofizyka - dział psychologii badający zależności między fizycznymi cechami bodźców a odpowiadającymi im cechami wrażeń umysłowych

psycholog - specjalista w dziedzinie psychologii

PSYCHOKINEZA (telekineza) - jest to zdolność do wprawiania w ruch (energia kinetyczna) materii statycznej przy użyciu "sił psychicznych" niejako siłą woli na odległość. Zdolność do psychokinezy pojawia się najczęściej spontanicznie w okresie dojrzewania u dzieci. Jednym z najbardziej znanych na świecie medium psychokinetycznym jest Uri Geller (ur. 1946). Zasłynął on 23 listopada w 1973 roku po programie telewizji brytyjskiej, w którym demonstrował zjawisko telekinezy i wyginał metalowe przedmioty na odległość.

PSYCHOMETRIA - w ujęciu radiestezyjnym oznacza pomiar lub analizę czegoś lub kogoś bez posługiwania się środkami fizycznymi, jak również pięcioma zmysłami. Narzędziem pracy w psychometrii jest zwykłe wahadło, a przedmiotem najczęściej tzw. "świadek radiestezyjny" (fotografia osoby, ścinki włosów oraz paznokci, przedmiot lub ubranie osobistego użytku).

psychologia - nauka zajmująca się badaniem zachowań ludzi i zwierząt; pierwsza pracownia eksperymentalna została założona w 1879 w Lipsku przez Wilhelma Wundta; zakres badań psychologii jest szeroki i obejmuje m.in. rolę instynktu, dziedziczności, środowiska i kultury, procesy odczuwania i postrzegania, metody uczenia się i zapamiętywania, przyczyny kształtowania się motywacji i emocji, funkcjonowanie myśli, inteligencji i języka

psychologia doświadczalna - zastosowanie metod naukowych do badań procesów umysłowych i zachowania

psychologia pracy - nauka zajmująca się badaniem zachowań ludzkich w czasie pracy; obejmuje problemy związane z organizacją procesu pracy i głównymi metodami zarządzania; bada zależności między npracownikiem a stanowiskiem i warunkami pracy (ergonomia); zajmuje się też opracowywaniem testów pomocnych przy wyborze personelu

psychologia rozwojowa - dział psychologii zajmujący się ogólnymi prawami rozwoju psychicznego, czynnikami, od których jest on uzależnionych, i fazami, jakie się daje w nim wyróżnić

psychologia wychowawcza - zastosowanie psychologii, głównie w szkołach; badanie osiągnięć dzieci, ich problemów z nauką oraz przystosowaniem do życia w grupie

psychopatia - zaburzenia osobowości charakteryzujące się zachowaniem antyspołecznym (łamanie prawa przy użyciu siły fizycznej) i brakiem poczucia winy

psychosomatyka - dziedzina badań z pogranicza medycyny i psychologii, dotycząca przyczyn i leczenia chorób somatycznych związanych z przeżyciami psychicznymi.

psychotechnika - dział psychologii zajmujący się badaniem określonych cech psychicznych człowieka w celu stwierdzenia przydatności i dokonania selekcji kandydatów do określonych zawodów, szkół, stanowisk

psychoterapia - metody leczenia zaburzeń psychicznych, głównie nerwic, polegające na oddziaływaniu na psychikę pacjenta poprzez sugestię, rady, uspokajanie, np. rozmowy, w odróżnieniu od leczenia farmakologicznego lub chirurgicznego

PSYCHOTRONIKA - jako interdyscyplina naukowa została powołana do istnienia na I Międzynarodowym Kongresie badań Psychotronicznych w Pradze w 1973 roku. Tam stwierdzono m.in. że zakres badań znacznie wyszedł poza ramy określone w definicji parapsychologii. Przybyło więcej elementów z najnowszej biofizyki. Obecnie mówimy, ze psychotronika zajmuje się badaniem wzajemnych zależności między organizmami żywymi, wzajemnym oddziaływaniem relacji organizm - otoczenie. Również dołączono tu procesy świadomościowe i biofizyczne a także z zakresu magii i okultyzmu.

psychoza - maniakalno-depresyjna choroba psychiczna, cechująca się występowaniem okresowych stanów maniakalnych i depresji psychicznych, po których mogą następować stany nieuzasadnionego podniecenia, nadpobudliwość; choroba może być uwarunkowana genetycznie; w niektórych przypadkach leczona przez podawanie litu

REINKARNACJA - inaczej ponowne zejście na ziemię duszy i wcielenie się w ciało fizyczne aby dalej udoskonalać się wewnętrznie (rozwój duchowy). Na jakość teraźniejszego wcielenia danego człowieka ma wpływ suma jego dokonań w poprzednich inkarnacjach. To znaczy suma jego uczynków w zakresie czynienia dobra i zła bezpośrednio rzutuje na rodzaj przeżyć jakich będzie doświadczał w nowym wcieleniu. Jego nowe życie jest konsekwencją tego co robił przedtem.. Wiarę w reinkarnację można spotkać w wielu kręgach kulturowych. Pierwsze wzmianki na ten temat znajdujemy w indyjskich Wedach. Również wierzono w nią w okresie wczesnego chrześcijaństwa do czasów drugiego soboru w

represja - (wyparcie), w psychologii, jeden z podstawowych mechanizmów obronnych jaźni, polegający na usunięciu ze świadomości popędów, myśli i konfliktów wywołujących lęk

Rorschacha test - w psychologii, metoda stawiania diagnozy na podstawie interpretacji przez badanego kształtu kleksów; określa rodzaj osobowości, stopień inteligencji i równowagi emocjonalnej; opracowany przez szwajcarskiego psychiatrę Hermanna Rorschacha (1884-1922)

rozum - (umysł), w filozofii zdolność, która pozwala człowiekowi myśleć, czuć i chcieć; ośrodek inteligencji i pamięci; także siła postrzegania i intelektu, w odróż nieniu od woli i emocji

ROZWÓJ OSOBOWOŚCI Towarzyszy mu żywy przepływ energii pomiędzy nieświadomością i świadomością. Ożywione, treści nieświadomości włączamy do świadomej części naszej psyche. To poznawanie, zrozumienie i przeżywanie funkcji i treści całej psychiki, czyli zbliżanie się do tego kim jesteśmy z natury. Jest również procesem oświecenia, rozwoju świadomości i światopoglądu. Rozwój światopoglądu to najlepsza droga pokonywania problemów. Na drodze oświacenia nie spychamy problemów do podświadomości lecz zmniejszamy, obserwując z innej perspektywy. Przebiega w samotności ponieważ wymaga wyodrębnienia się z grupy i powiedzenia TAK wewnętrznemu głosowi. Wyodrębniając się stajemy się jaźnią, naszą najbardziej wewnętrzną jednością. Przebiega w dwóch fazach: naturalnej, kiedy staramy się przystosować do świata zewnętrznego i kulturalnej: nastawionej na poszukiwanie ducha w głębi nieświadomości. Polega na przekształcaniu wszystkiego w swoje własne przeciwieństwo.

RÓWNOWAGA WEWNĘTRZNA Problemy życiowe i psychiczne pojawiają się gdy w naszej psychice nie ma równowagi, a nasze przystosowanie do życia, czyli stan wewnętrznego rozwoju, jest nazbyt jednostronne. W ten sposób na pewne aspekty życia jesteśmy nadmiernie uwrażliwieni, a innych nie rozumiemy, nie znamy, poruszamy się w nich na ślepo. Często też jednostronny rozwój powoduje, że w życiu niepotrzebnie idziemy na całość.
Konsekwencją jednostronnego rozwoju są: brak obiektywizmu, jednostronne oczekiwania, pukanie do niewłaściwych drzwi i niewłaściwe komunikowanie własnych potrzeb. Te nieadekwatne zachowania powodują porażki. W ten sposób doznajemy urazów psychicznych, nabawiamy się kompleksów, a problemy, których nie potrafimy zrealizować, spychamy do podświadomości. Nadmiar treści zepchniętych do podświadomości blokuje rozwój a często jest przyczyną nerwice, neurozy, etc...Warto podkreślić, że neuroza zawsze dąży do czegoś pozytywnego. Jest ona podnietą do walki o całość osobową. Dzięki neurozie ludzie zostają wytrąceni z apatii, bardzo często wbrew ich własnemu lenistwu.
Dlatego nieraz można sztucznie wywołać neurozę by odblokować rozwój i zapobiec większym problemom w przyszłości. Może to nie być przyjemne gdyż neuroza prawie zawsze wywołuje niepokój ponieważ stanowi zakłócenie równowagi psychicznej. Z neurozą walczymy poprzez aktywizowanie treści nieświadomych i przyswojenie ich świadomości. Służy temu kontemplacja własnych snów, kieliszek wina, obcowanie ze sztuka, rozwijanie intuicji.
Najwięcej kompleksów, ran nabawiamy się w dzieciństwie i młodości ponieważ z pełna ufnością i para w płucach idziemy do przodu. Pewna jednostronność postawy świadomej, w okresie wchodzenia w życie, jest nawet pożądana.
Dlatego nad wszystkim co powie psycholog, kolega, pani na przystanku powinniśmy się zastanawiać, by stymulować własny rozwój. Podejmując próbę zrozumienia oraz świadomego zaakceptowania postawy partnera rozwijamy podobną postawę w nas samych, ucząc się jednocześnie rozumieć bliźnich. Natomiast wszystko czego sobie nie uświadamiamy, rzutujemy na inne osoby i dopóki tych rzutowanych treści nie rozpoznamy w sobie, będziemy czynili z partnera kozła ofiarnego. Próba zrozumienia czyjegoś punktu widzenia ma zatem kluczowe znaczenie dla naszego rozwoju.

selekcja płciowa - proces podobny do selekcji naturalnej, ale odnoszący się wyłącznie do wyboru partnera w celu reprodukcji płciowej i uzyskania potomstwa; zachodzi, kiedy osobniki jednej płci (zwykle, choć nie zawsze, żeńskiej) występują w mniejszości; w związku z tym osobniki drugiej płci muszą konkurować między sobą, jeśli chcą być wybrane

SNY to regulująca funkcja nieświadomości, kompensacja, wyrównanie, sprostowanie świadomości, ładunek znaczeniowy skoncentrowany wyłącznie w nieświadomości. Rozchodzą się promieniście z centrum. Zatem centralne źródło snów najlepiej rozpoznać analizując grupę snów. Uświadomienie sobie źródła przerywa serię snów. Świadomość pozwala się wytresować, nieświadomość nie. Rzadkie są marzenia senne, których znaczenie jest zgodne ze świadomą orientacją śniącego.
Sny prospektywne - są nieświadomą antycypacją przyszłych wydarzeń, jakby wstępnym ćwiczeniem lub z góry nakreślonym planem.
Sny kompensacyjne - występują przy jednostronnej postawie świadomej, są wyrazem psychologicznego sterowania jednostki.

Fazy integracji treści nieświadomych:
1- obniżenie progu świadomości,
2 - treści nieświadome przenikają do snów, wizji, fantazji,
3 - dostrzeżenie ich i badanie w kontekście teraźniejszych i przeszłych sytuacji świadomości,
4 - przepracowanie i integracja treści nieświadomych.

socjobiologia - poszukiwanie biologicznych podstaw dla wszystkich zachowań społecznych, z zastosowaniem genetyki populacyjnej do ewolucji zachowania włącznie; socjobiologia opiera się na założeniu całkowitego przystosowania, zawartego w pojęciu "samolubnego genu"; wbrew popularnym interpretacjom nie zakłada, że całe zachowanie jest zdeterminowane genetycznie

SOCJOPSYCHOLOGIA - dział psychologii zajmujący się procesami zachodzącymi w zespołach ludzkich, pozycją jednostek w grupie, ich rolą społeczną i wpływem na całość grupy; psychologia społeczna

sokratejska metoda - metoda nauczania wykorzystywana przez Sokratesa; jej celem było naprowadzenie uczniów na właściwe rozumowanie na temat etyki i polityki; polegała na zadawaniu pytań i wykazywaniu niekonsekwencji w odpowiedziach; metoda skutecznie obnażała błędy sofistów.

SPIRYTYZM - potocznie wiązany z wywoływaniem duchów na tzw. seansach spirytystycznych. We swej współczesnej postaci powstał w 1847 roku za sprawą dwóch małoletnich sióstr Margarett i Kate Fox. Otóż rodzina Foxów przeprowadziła się tego roku do mieszkania (drewniany domek) w Hydesville w stanie Nowy Jork. Nocą w owym domku były słyszalne różne hałasy, odgłosy i postukiwania, które czasami budziły domowników. Rok później hałas był jeszcze bardziej nieznośny. Którejś nocy dziewczynki zaczęły klaskać w dłonie pomiędzy postukiwaniami i o dziwo rytm stukotów dostosował się do rytmu klaskania. To był początek komunikacji z duchem. Dzięki stawianym prostym pytaniom na odpowiedź tak lub nie dowiedziano się, że hałasuje duch, który został zabity dla pieniędzy przez poprzedniego lokatora. Sprawdzona w archiwum historia domku potwierdziła te fakty, a w piwnicy znaleziono szkielet zamordowanego osobnika. Od tego czasu siostry Fox stają się sławne jako te co umieją rozmawiać z duchami i korzystają z tego zarabiając na duchach pieniądze. Później historia staje się bardziej zagmatwana bowiem jedna siostra oskarża drugą o oszustwo co daje im jeszcze większy rozgłos i zainteresowanie ich osobami. Niemniej jednak trzeba powiedzieć, że od tego czasu ten sposób komunikacji z duchami zaczął się rozwijać i udoskonalać. Powstały całe towarzystwa spirytystyczne badające rzetelnie to zagadnienie. Spirytyzm jako taki pozostaje nadal w sferze zainteresowań psychotroniki jednak bez wywoływania i prowokowania tych zjawisk w sposób zamierzony.

społeczeństwo - w socjologii, poczucie jedności, płynące z przynależności do określonego miejsca, organizacji lub grupy społecznej; koncepcja społeczeństwa zdominowała myślenie w pierwszej połowie XX wieku i zainspirowała powstanie nowej dyscypliny nauk społecznych

społeczeństwo masowe - część społeczeństwa (wraz z jego kulturą) poza ośrodkiem władzy i administracji państwowej; dla Marksa i Hegla była to ta grupa, wśród której szerzyła się prywata i materializm; Adam Smith wierzył jednak, że uświadomiony interes prywatny promuje powszechne korzyści; pisarze klasyczni i wcześniejsi teoretycy polityczni, jak John Locke, używali tego terminu dla określenia całego społeczeństwa

społeczne nauki - grupa nauk akademickich; społeczne nauki badają przyczyny zachowań ludzkich, zarówno indywidualnych, jak i grupowych; termin stworzony przez XIX-wiecznego myśliciela francuskiego, Auguste'a Comte'a; obecnie obejmuje: socjologię, ekonomię, antropologię, nauki polityczne i psychologię

statystyka - gromadzenie dużych zbiorów danych dotyczących zjawisk gospodarczych, politycznych i socjologicznych, oraz interpretowanie ich, np. obliczanie średniej statystycznej powierzchni mieszkania na podstawie reprezentatywnej próbki; także gałąź matematyki stosowanej zajmująca się metodami matematycznymi używanymi przy obróbce i interpretacji danych statystycznych, korzystająca z metod rachunku prawdopodobieństwa

stereotyp - w socjologii, uproszczony, schematyczny obraz osoby, grupy lub społeczeństwa, oparty na uprzedzeniach raczej niż faktach, utrwalony przez tradycję
stres - w psychologii, zdarzenie lub sytuacja, która mobilizuje psychiczne i emocjonalne siły organizmu; jego przyczyną może być przepracowanie, niepokój związany z egzaminami, brakiem pieniędzy, pracy, nieporozumieniami małżeńskimi, złymi warunkami życiowymi i ciągłym hałasem.

STYGMATY - zjawisko polega na samoistnym pojawianiu się na skórze przebarwień i krwistych plam a nawet broczących krwią ran. Stygmaty pojawiają się okresowo w wyniku bardzo głębokich mistycznych przeżyć najczęściej związanych z ukrzyżowaniem Chrystusa. Jednym z najbardziej znanych współczesnych stygmatyków był ojciec Pio.

SUGESTIA - wpływ jednego człowieka na drugiego w taki sposób, że ten zmienia swoje postępowanie lub przekonanie. Odbywa się to bez nakazu i racjonalnego przekonania go o słuszności co do sugestii często w sposób pozawerbalny.

superego - według Freuda, część umysłu ludzkiego, odpowiedzialna za etykę i narzucone sobie wzorce zachowania; scharakteryzowana jako forma świadomości panująca nad ego, wywołująca poczucie winy, kiedy łamany jest kodeks moralny

SYMBOL może być obrazem treści archetypu lub treści bardziej zindywidualizowanych, jak np. wspomnienie z dzieciństwa. Symbole są przekazywane z nieświadomości za pomocą objawienia lub intuicji. Obrazy symboliczne spełniają również rolę transformatora treści procesu psychicznego

ŚWIADOMOŚĆ - pojecie występujące w wielu dziedzinach wiedzy związanej z nauką o człowieku takich jak psychologia, filozofia czy psychotronika. W ujęciu psychologicznym możemy powiedzieć, że w wyniku istnienia świadomości zostaje określony obraz siebie i otaczającego nas świata, które wzajemnie się warunkują. Również rezultatem funkcjonowania świadomości jest rejestrowanie i pojmowanie zjawisk występujących w tzw. rzeczywistości wewnętrznej i zewnętrznej. Głównym składnikiem świadomości jest poczucie JA (ego).

TALIZMAN - słowo pochodzące z języka arabskiego potocznie oznaczające przedmiot typu wisiorka lub breloczka mający przynosić szczęście noszącej go osobie, jak również stymulować ją energetycznie. Na ogół talizmany opracowuje się na podstawie indywidualnego horoskopu lub dobiera zgodnie ze znakiem zodiaku mającej nosić go osoby. Talizmany spotyka się w postaci wisiorów z kamieni szlachetnych lub korzeni oraz robione na specjalne zamówienie np. z miedzi, srebra lub innej kompozycji. Taki talizman trzeba specjalnie aktywować przed pierwszym użyciem. Talizman może mieć również formę graficzną, którą często spotkać można w Chinach. Dobrym tego przykładem jest Ho-Tu - chiński talizman szczęścia i harmonii. Wyrysowany bezpośrednio na ścianie pokoju w chińskim domu był gwarantem wszelkiej pomyślności w rodzinie. Można go też rysować na papierze i trzymać w mieszkaniu.

TAO Twórcą Taoizmu jest Lao-Tse (604-531 PNE). Poszukiwał on drogi, która złagodziła by skutki wojen feudalnych nękających ludzi. Rezultatem była książka, z 5000 słów, Tao-te-Ching. Taoizm początkowo był mieszaniną psychologii i filozofii życia, aż stał się w 440 roku naszej ery powszechną religią. Oprócz Buddyzmu i Konfucianismu Taoizm jest wielka religią Chińską, z liczbą ok. 20 mln wyznawców. Tao może znaczyć: droga, znaczenie, Bóg. Jeśli pojmujemy tao jako metodę albo jako drogę, na której ma być zjednoczone to, co zostało rozdzielone, to jesteśmy najbliżsi psychologicznej treści tego pojęcia.

TELEKINEZA - patrz psychokineza.

TELEPATIA - zjawisko przekazywania na odległość wyobrażeń wzrokowych, emocji, wrażeń zmysłowych i innych treści bez pomocy zmysłów fizycznych. Telepatia może wystąpić pomiędzy dwiema osobami jak też pomiędzy pojedynczym nadawcą, a grupą odbiorców. Nie zawsze też odbiorca jest świadomy odbioru informacji na drodze telepatii. Zjawisko telepatii dość szczegółowo badano w USA i w byłym Związku Radzieckim. Tam też prowadzono na szeroką skalę zakrojone eksperymenty z przekazem myśli i obrazu na odległość. W wyniku badań ustalono, że nie istnieje żadna przeszkoda materialna, która uniemożliwiałaby przekaz informacji. Również odległość nie stanowi granicy (eksperymenty kosmonauty E Mitchela w czasie lotu Apollo 14, przekazy z łodzi podwodnej i inne).

TELEPLASTIA - zjawisko występuje w czasie seansów mediumistycznych z udziałem mediów, które wydzielają ektoplazmę. Z tej substancji formują się twory w kształcie dłoni, twarzy, a nawet całych postaci ludzi lub zwierząt jak również przedmiotów.

TELEPORTACJA - zjawisko przemieszczania się przedmiotów z jednego miejsca do drugiego. Patrz aport. Również o teleportacji można mówić w rozumieniu przemieszczania się istot żywych (ludzi) z jednego określonego miejsca do drugiego ściśle określonego miejsca. Zjawisko teleportacji w odniesieniu do osób występuje niezwykle rzadko. Na ogół ma to związek z przelotem UFO lub manifestacją innych form i zjawisk energetycznych.

Test- próba polegająca na stawianiu badanej osobie różnego rodzaju zadań, pytań itp., w celu określenia jej właściwości psychicznych, zdolności, sprawności itp.

TRANS - jest odmiennym stanem świadomości. Polega na silnej koncentracji uwagi i energii na przedmiocie zainteresowania. To skupienie jest tak silne, że osoba w stanie transu pomija inne bodźce docierające do jej zmysłów. Stąd trans wiążemy z zawężonym stanem świadomości. Taki stan utrudnia lub wręcz uniemożliwia właściwe postrzeganie rzeczywistości. Transom towarzyszy ogromna mobilizacja sił fizycznych organizmu, znieczulenie na ból, emitowanie silnych energii uzdrawiających lub destrukcyjnych. Pojawiają się zaburzenia świadomości związane z jakością (siłą) oddziaływania bodźców. Trudność w ocenie jak duża siła została użyta w określonym działaniu. Wiążę się to z przetasowaniem systemu wartości i czasowej niezdolności (na okres pozostawania w stanie transu) do rozróżniania źródeł i jakości informacji docierającej na przykład pojawiają się zaburzenia smaku, omamy słuchowe i wzrokowe itp. W trans można zapaść samoistnie jak również poprzez odpowiednie działania np. stosowanie halucynogenów, ceremonie szamańskie, medytacja, hipnoza itp.

transcendentalna medytacja - technika skupienia umysłu częściowo oparta na medytacji hinduskiej; osobom medytującym przydzielane są mantry (specjalne słowa lub frazy) do powtarzania przez dłuższy czas w celu zlikwidowania napięcia i uzyskania dobrego samopoczucia; na Zachodzie została przedstawiona przez Maharishi Mahesh Yogi, a w latach 60-tych spopularyzowana przez Beatlesów

warunkowanie - w psychologii, dwa główne prawa zmiany zachowania; w warunkowaniu klasycznym, opisanym przez Pawłowa, nowy bodziec połączony z bodźcem wywołującym reakcję bezwarunkową, może spowodować wystąpienie reakcji warunkowej; np. gdy przez dłuższy czas dźwięk dzwonka łączony jest z podawaniem pokarmu, sam dzwonek wzbudzi ślinotok nawet wtedy, gdy wyeliminowany zostanie bodziec w postaci pokarmu; w warunkowaniu sterowanym, opisanym przez Lee Thorndlike (1874- 1949) i B. S. Skinnera, nasilenie odruchu warunkowego może zostać wywołane poprzez następujące po nim wzmocnienie lub nagrodę

WUNDTYZM - kierunek w psychologii uznający obserwacje pomiarowe za pomocą instrumentów jako jedynie naukową metodę badań, dyskwalifikujący badania nielaboratoryjne określane na podstawie różnych statystyk: rejestru urodzeń i zgonów, spisu ludności; pierwsze ogólnonarodowe spisy ludności przeprowadzono w roku 1800 i 1801 w następujących państwach: Włochy, Hiszpania, Wielka Brytania, Irlandia i USA, a także w miastach: Londyn, Paryż, Wiedeń, Berlin, Nowy Jork

Słownik

BEZSENNOŚĆ Bezsenności prawie zawsze towarzyszą bogate i niezbyt przyjazne sny. Często jej źródłem jest podświadoma obawa przed przenikaniem treści nieświadomych do naszej świadomości.

EKSTRAWERTYK nastawiony jest głównie na świat zewnętrzny i kieruje się uznawanymi normami społecznymi. Jednostronny ekstrawertyk może zagubić drogę do siebie, do swoich korzeni, stanowiących fundament każdego człowieka

Zapłać on-line - kliknij w banner